Танымал мақалалар

ҚҰҚЫҚ және МЕМЛЕКЕТ
ПРАВО и ГОСУДАРСТВО
Law and State

Журналдың соңғы нөмірлері

№ 3 (84), 2019

Содержание

№ 3 (84), 2019 г. ЖУРНАЛ "ПРАВО И ГОСУДАРСТВО"

ПРОТИВОДЕЙСТВИЕ КОРРУПЦИИ
Мухаметов А.Ф. (Нур-Султан) Борьба с коррупцией: восприятие, рейтинг, опыт. Успех или поражение? С. 4.
Sayapin S. (Almaty) «Critical Analysis, Strict Discipline and Personal Responsibility»: Some Reflections on Strengthening the Independence of Judiciary in Central Asia. С. 18.
Бейсенбин К.А. (Смоленск) Коррупция в системе государственного управления: проблемы противодействия, исторический и зарубежный опыт. С. 28.
ПРОБЛЕМЫ ТЕОРИИ ГОСУДАРСТВА И ПРАВА
Понкин И.В. (Россия, Москва) Концепт глубинного государства («Deep State»). С. 43. 
ЗАЩИТА ПРАВ И СВОБОД ЧЕЛОВЕКА
Makhmejanov G.N., Amantaikyzy A., Zhumasheva M. (Nur-Sultan) Healthcare Regulation in Kazakhstan: Challenges to Indicative Planning. С. 61.
АДМИНИСТРАТИВНОЕ ПРАВО И ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ
Уваров В.Н., Уварова-Патенко Н.В. (Алматы) Модернизация управления в правоохранительной системе Республики Казахстан. С. 76.
ПРАВО И ПОЛИТИЧЕСКИЕ СИСТЕМЫ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН
Черкасов А.И. (Россия, Москва) Универсализация местного самоуправления в странах современного мира: основные тенденции. С. 87.
Каудыров Т.Е., Шакенов М.А. (Нур-Султан) К вопросу о наличии прецедентного права во французском правосудии. С. 99.
УГОЛОВНОЕ ПРАВО
Биебаева А.Ə. (Нур-Султан), Калгужинова А.М. (Караганда) Қылмыстық жауаптылықтан босатудың мəні, оның қылмыстық құқықтың сабақтас институттарымен ара қатынасы. С. 117.
УГОЛОВНО-ПРОЦЕССУАЛЬНОЕ ПРАВО
Ким К.В. (Нур-Султан) Подозрение в досудебном уголовном судопроизводстве. С. 131.
МАЗМҰНЫ / CONTENTS С. 146.
ИНФОРМАЦИЯ ДЛЯ АВТОРОВ С. 147

Противодействие коррупции

Мухаметов А.Ф. Борьба с коррупцией: восприятие, рейтинг, опыт. Успех или поражение? // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 4-17.

Целью статьи является сопоставление зарубежного опыта борьбы с коррупцией с положением дел в данной сфере в Казахстане. Рассматривается позитивный опыт ряда государств, занимающих наиболее высокие рейтинговые позиции по борьбе с коррупцией, в том числе, Сингапура, Китайской Народной Республики, Соединенных Штатов Америки, Эстонии и других. Показано место Казахстана в глобальном антикоррупционном процессе (на основе официальных данных), освещаются антикоррупционные меры, принятые в РК, поднимаются и анализируются проблемные вопросы и формулируются тренды продолжения антикоррупционной деятельности на основе перестройки сознания граждан. В статье предлагаются не только направления по ужесточению наказания за коррупционные действия, но и тренды профилактики коррупции, обращается внимание читателя на назревшую необходимость воспитания корректной гражданской позиции населения и повышения уровня нравственности граждан, модернизации антикоррупционной политики в Казахстане. Статья предназначена для широкого круга научных и практических работников. Ключевые слова: коррупция, антикоррупционная деятельность, система борьбы с коррупцией, антикоррупционное сознание, гражданская позиция, ответственность, борьба с коррупцией, государство, государственные органы, государственная служба.
Мухаметов А.Ф. Сыбайлас жемқорлықпен күрес: қабылдау, рейтинг, тəжірибе. Табыс немесе сəтсіздік? Мақаланың мақсаты сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес саласындағы шетелдік тəжірибені Қазақстандағы осы саладағы жағдаймен салыстыру болып табылады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте жоғары көрсеткіштерге жеткен бірқатар мемлекеттердің оң тəжірибесі талқыланады, олардың ішінде Сингапур, Қытай Халық Республикасы, Америка Құрама Штаттары, Эстония жəне басқа елдер бар. Қазақстанның жаһандық сыбайлас жемқорлыққа қарсы үдерістегі орны (ресми мəліметтер негізінде) көрсетіледі, ҚР қолға алған сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-шаралар жайлы баяндалады, азаматтардың санасын қайта құрылымдау негізінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметті жалғастыру трендтері тұжырымдалып, проблемалық мəселелер көтеріледі жəне талданады. Мақалада сыбайлас жемқорлық əрекеттер үшін жазаны қатайту жөніндегі бағыттар ғана емес, сонымен қатар сыбайлас жемқорлықтың алдын алудың трендтері ұсынылады, оқырмандардың назары халықты дұрыс азаматтық ұстанымға тəрбиелеудің жəне азаматтардың адамгершілік деңгейін көтерудің, Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатты жаңғыртудың шұғыл қажеттілігіне аударылады. Мақала ғалымдар мен тəжірибе қызметкерлерінің кең аясына арналған. Тірек сөздер: сыбайлас жемқорлық, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл, сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйе, сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана, азаматтық ұстаным, жауапкершілік, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес, мемлекет, мемлекеттік органдар, мемлекеттік қызмет.
Mukhametov A.F. Chief Expert of the Center for Military Strategic Research JSC, Candidate of Military Sciences, Nur-Sultan: Anticorruption efforts: perception, rating, and experience. Success or failure? The aim of the article is to compare between foreign and Kazakhstani experiences in the fight against corruption. The article discusses the positive experience of a number of states that occupy the leading positions in the fight against corruption, including Singapore, China, United States of America, Estonia and others. The aricle highlights the place of Kazakhstan in the global anti-corruption process (based on official data) and the anti-corruption measures taken in Kazakhstan. The author of the article also raises the issues and draws up trends in the continuation of anti-corruption activities based on the restructuring of the minds of the nation. The article proposes not only directions to toughen the punishment for corruption, but also the prevention of corruption, draws attention to the urgent need to instill in the people of the country about the correct civic position and increase the moral level of citizens. This article is intended for a wide range of researchers and practitioners. Keywords: corruption, anti-corruption activities, anti-corruption system, anticorruption consciousness, civic position, responsibility, anticorruption efforts, state, government agencies, public service.
Читать статью

Sayapin S.. «Critical Analysis, Strict Discipline and Personal Responsibility»: Some Reflections on Strengthening the Independence of Judiciary in Central Asia // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 18-27.

Despite the fact that the Constitutions and relevant laws of all the states in Central Asia include guarantees of judicial independence, the World Economic Forum placed some of the region's states in the second half of its judicial independence ranking for 2017 – 2018. The article considers some obstacles to the exercise of judicial independence in the region such as corruption, structural links between the judiciary and law enforcement organs, the duration of judicial appointments, and the influence of the executive branch with the further suggestions on the possible ways to overcome such obstacles. The analysis is based on the factual data, legislative acts, according recommendations from international organisations, and the expert opinions. Particular attention is paid to the academic qualifications of candidates for judicial offices, and to the role of international and comparative law in judges' professional purview. It is suggested that the quality of the administration of justice matters not only for the resolution of specific disputes among individuals and legal entities but, more generally, for improving social welfare, and for states' social and economic development. Accordingly, increasing the judicial independence should be among the most urgent priorities in Central Asian states. This goal can be reached by effectuating long-term judicial appointments of candidates from among the most qualified and experienced lawyers in civil, family and criminal matters, as well as by considerably improving judges' financial provision. Keywords: Central Asia, corruption, courts, independence, judges, judicial reform, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan.
Саяпин С.В. «Сыни талдау, қатаң тəртіп жəне дербес жауапкершілік»: Орталық Азияда сот билігінің тəуелсіздігін күшейту туралы ойлар. Орталық Азия мемлекеттерінің барлығының Конституциялары мен сəйкес заңдары сот билігінің тəуелсіздігі кепілдіктерін бекітетініне қарамастан, аймақтың кейбір мемлекеттері Дүниежүзілік Экономикалық Форум жариялаған 2017–2018 жылдардағы сот билігінің тəуелсіздігі рейтингінің екінші жартысынан орын тепті. Мақалада аймақтағы сот билігінің тəуелсіздігіне кедергілердің кейбіреуі қарастырылады – атап айтқанда, сыбайлас жемқорлық, сот жүйесі мен құқыққорғау органдарының арасындағы құрылымдық байланыстар, судьялардың өкілеттік мерзімдері жəне биліктің атқарушы тармағының ықпалы – жəне осындай кедергілерді жеңудің ықтимал жолдары ұсынылады. Талдауға негіз болған: фактілік мəліметтер, заңнамалық актілер, халықаралық ұйымдардың тиісті ұсынымдары, сондай-ақ мамандардың пікірі. Судьялыққа үміткерлердің академиялық біліктілігіне жəне судьялардың кəсіби ойөрісіндегі халықаралық құқық пен салыстырмалы құқықтанудың рөліне рекше көңіл аударылады. Сот төрелігін атқарудың сапасы жеке жəне заңды тұлғалардың арасындағы нақты дауларды шешу үшін ғана маңызды емес, оның əлдеқайда кең ауқымды маңызы бар – əлеуметтік əл-ауқатты жақсарту, мемлекеттердің əлеуметтік жəне экономикалық дамуына септігін тигізу. Тиісінше, сот билігінің тəуелсіздігін арттыру Орталық Азия мемлекеттерінің маңызды басымдықтарының бірі болуы керек. Осы мақсатқа үміткерлер ішінен азаматтық, отбасылық жəне қылмыстық істер бойынша ең білікті жəне тəжірибелі адвокаттарды судья лауазымдарына ұзақ уақытқа тағайындау, сондай-ақ судьяларды материалдық қамтамасыз етуді айтарлықтай жақсарту арқылы қол жеткізуге болады. Тірек сөздер: Қазақстан, сыбайлас жемқорлық, Қырғызстан, тəуелсіздік, сот жүйесін реформалау, судьялар, соттар, Тəжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан,Орталық Азия.
Саяпин С.В. «Критический анализ, строгая дисциплина и персональная ответственность»: размышления об усилении независимости судебной власти в Центральной Азии. Несмотря на то, что Конституции и соответствующие законы всех государств Центральной Азии содержат гарантии независимости судебной власти, некоторые государства региона разместились во второй половине рейтинга независимости судебной власти за 2017 – 2018 годы, опубликованного Всемирным Экономическим Форумом. В статье рассматриваются некоторые препятствия независимости судебной власти в регионе – в частности, коррупция, структурные связи между судебной системой и правоохранительными органами, срок полномочий судей и влияние исполнительной ветви власти, – и предлагаются возможные пути преодоления таких препятствий. Основой для анализа являются фактические данные, акты законодательства, соответствующие рекомендации международных организаций, а также мнения специалистов. Особо подчеркивается академическая квалификация кандидатов в судьи и роли международного права и сравнительного правоведения в профессиональном кругозоре судей. Качество осуществления правосудия имеет значение не только для разрешения конкретных споров между физическими и юридическими лицами, но и в более общем смысле – для улучшения социального благополучия, социального и экономического развития государств. Соответственно, повышение независимости судебной власти должно быть одним из важнейших приоритетов государств Центральной Азии. Эта цель может быть достигнута путем долгосрочного назначения на судейские должности кандидатов из числа наиболее квалифицированных и опытных адвокатов по гражданским, семейным и уголовным делам, а также существенного улучшения материального обеспечения судей. Ключевые слова: Казахстан, коррупция, Кыргызстан, независимость, реформа судебной системы, судьи, суды, Таджикистан, Туркменистан, Узбекистан, Центральная Азия.
Читать статью

Бейсенбин К.А. Коррупция в системе государственного управления: проблемы противодействия, исторический и зарубежный опыт // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 28-42.

В статье проводится анализ проблем низкой эффективности мероприятий, направленных на противодействие коррупции в системе государственного управления в условиях рыночных преобразований. Актуальность темы обосновывается нарастающей остротой политических и социально-экономических противоречий, обусловленных активным развитием коррупционных отношений, имеющих место во всех современных демократиях. Предметом исследования в представленной статье являются сущностные аспекты проблемы эффективности противодействия коррупции в сфере государственного управления. Цель работы – выявление причин низкой эффективности государственной антикоррупционной политики и поиск путей совершенствования правовых основ развития гуманистически ориентированных общественных отношений. В целях исследования генезиса проблемы противодействия коррупции в системе государственного управления, в работе применяется исторический метод. Анализ причин низкой эффективности антикоррупционных мероприятий проводится при помощи метода восхождения от абстрактного к конкретному. Новизна представленного исследования состоит в ассмотрении сущностных аспектов проблемы эффективности государственной антикоррупционной политики в контексте критического осмысления последствий деидеологизации общества и проведения рыночных преобразований. Главной причиной низкой эффективности антикоррупционной политики, проводимой государством в условиях рыночных преобразований, по мнению автора, являются не методические недоработки, а недостаточно высокий уровень духовно-нравственного развития субъектов коррупционных отношений. В качестве рекомендаций, автор говорит о целесообразности разработки новых концептуальных основ построения демократического государства, способствующих гуманизации общественных отношений и повышению уровня духовного развития общества. Ключевые слова: коррупция, государственное управление, демократия, рыночные реформы, духовное развитие, традиционные нравственные принципы, воспитание и образование, образовательные технологии, правовая система государства, гуманизм.
Бейсенбин К.А. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі сыбайлас жемқорлық: қарсы іс-қимыл мəселесі, тарихи жəне шетелдік тəжірибе. Мақалада нарықтық қайта құрулар жағдайында мемлекеттік басқару жүйесіндегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл аясындағы шаралардың тиімділігінің төмен болуының проблемаларына талдау жасалады. Тақырыптың өзектілігі заманауи демократиялардың барлығында орын алып отырған сыбайлас жемқорлық қатынастардың белсенді дамуымен шартталған саяси жəне əлеуметтік-экономикалық қайшылықтардың шиеленісе түсуімен негізделеді. Ұсынылып отырған мақаланың зерттеу пəні мемлекеттік басқару саласындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың тиімділігі проблемасының мəндік қырлары болып табылады. Жұмыстың мақсаты – мемлекеттік сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың тиімділігінің төмен болуының себептерін ашу жəне ізгілікке негізделген қоғамдық қатынастарды дамытудың құқықтық негіздерін жетілдірудің жолдарын іздестіру. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл проблемасының түп төркінін зерделеу мақсатында жұмыста тарихи əдіс қолданылған. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-шаралардың тиімділігінің төменболуының себептерін талдау абстрактіліден нақтыға өту əдісінің көмегімен жүргізілген. Зерттеудің жаңалығы мемлекеттік сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың тиімділігі проблемасының мəндік қырларының қоғамның идеологиясыздануының салдарын жəне нарықтық қайта құруларды сыни тұрғыдан түйсіну аясында қарастырылуынан көрінеді. Мемлекет нарықтық қайта құрулар жағдайында жүргізіп отырған сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың тиімділігінің төмен болуының басты себебі, автордың пікірі бойынша, – əдістемелік кемшіліктер емес, сыбайлас жемқорлық қатынастар субъектілерінің рухани-өнегелік дамуының жеткілікті деңгейде жоғары болмауы. Ұсыныс ретінде демократиялық мемлекет құрудың жаңа тұжырымдамалық негіздерін дайындау қажеттігі туралы айтылады, автордың пайымдауынша, бұл қоғамдық қатынастарды ізгілендіруге жəне қоғамның рухани дамуының деңгейін көтеруге септігін тигізеді. Тірек сөздер: сыбайлас жемқорлық, мемлекеттік басқару, демократия, нарықтық реформалар, рухани даму, дəстүрлі ізгілік принциптері, тəрбиелеу жəне білім беру, білім беру технологиялары, мемлекеттің құқықтық жүйесі, ізгілік.
Beisenbin K.A. Corruption in the System of Public Administration: Combatting Problems, Historical and Foreign Experience. The atting in the system of public administration in the era of market transformations. The relevance of the topic is justified by the growing acuteness of political and socio-economic contradictions caused by the active development of corruption relations taking place in all modern democracies. The subject of the study in this article is the essential aspects of the corruption combattting efficiency problem in the area of public administration. The aim of the work is to identify the reasons for the low effectiveness of the state anti-corruption policy, as well as to find ways to improve the legal basis for the development of humanistically-oriented public relations. In order to study the genesis of the corruption combatting problem in the system of public administration, the historical method is used in this work. The analysis of the reasons for the low effectiveness of anti-corruption measures is carried out using the method of ascension from the abstract to the concrete. The novelty of the presented research comprises consideration of essential aspects of the state anti-corruption policy effectiveness problem in the context of critical comprehension of consequences of loss of ideology in society and carrying out of market transformations. The author believes that the main reason for the low effectiveness of anti-corruption policy pursued by the state in an era of market transformations is not methodological shortcomings, but insufficiently high level of spiritual and moral development of subjects of corruption relations. As an indication, the author speaks about advisability of developing new conceptual framework of establishing a democratic state that promotes humanisation of public relations and increase the level of spiritual growth in society. Key words: corruption, public administration, democracy, market reforms, spiritual growth, traditional moral principles, education, educational technologies, legal system of the state, humanism.
Читать статью

Проблемы теории государства и права

Понкин И.В.. Концепт глубинного государства («Deep State») // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 43-60.

Статья посвящена исследованию сложного и дискуссионного концепта «глубинное государство» (в контексте теории девиантологии государственного управления). Показано содержание научных дискуссий относительно сути этого концепта и история его генезиса. Представлен авторский детализированный концепт описания глубинного государства (в негативном значении) как параллельного государства, являющегося прекурсором разрушения государственности. В статье приведена авторская дефиниция понятия «параллельное государство». Автор показывает особенности онтологии и понимания глубинного государства в США. Основная цель настоящей статьи – показать, что понятие «глубинное государство» может интерпретироваться не только в негативном, но и в позитивном значении. Статья основана на применении исследовательских методов системного анализа, синтеза, индукции, абдукции, классификации. Посредством применения данных исследовательских методов были вскрыты и сформулированы дескриптивные существенные признаки глубинного государства (в позитивном его значении).  Ключевые слова: общая теория публичного управления, девиантология государственного управления, глубинное государство, параллельное государство, административное право, конституционное право.
Понкин И.В. Тұңғиық мемлекет («Deep State») концепті. Мақала «тұңғиық мемлекет» күрделі жəне даулы концептін (мемлекеттік басқарудың девиантологиясы теориясының контекстінде) зерттеуге арналған. Аталған концептің мəніне қатысты ғылыми пікірталастардың мазмұны жəне оның генезисінің тарихы көрсетілген. Мемлекеттілікті күйретудің прекурсоры болып табылатын параллель мемлекет ретіндегі тұңғиық мемлекетті (теріс мағынада) сипаттаудың авторлық егжей-тегжейлі концепті ұсынылған. Мақалада «параллель мемлекет» ұғымының авторлық анықтамасы келтірілген. Автор АҚШ-тағы тұңғиық мемлекеттің онтологиясы мен түсінігінің ерекшеліктерін көрсетеді. Мақаланың басты мақсаты – «тұңғиық мемлекет» ұғымын тек қана теріс мағынада емес, сонымен қатар оң мағынада да түсінуге болатынын көрсету. Мақала зерттеудің талдау, жинақтау, индукция, абдукция, топтастыру тəсілдерін қолдануға негізделген. Зерттеудің аталған тəсілдерін қолдану арқылы тұңғиық мемлекеттің (оның оң мағынасындағы) дескриптивті мəнді белгілері ашылған жəне тұжырымдалған. Тірек сөздер: жария басқарудың жалпы теориясы, мемлекеттік басқарудың девиантологиясы, тұңғиық мемлекет, параллель мемлекет, əкімшілік құқық, конституциялық құқық.
Ponkin I.V.  The concept of the Deep State. This article is devoted to the study of the complex and debatable concept of the “Deep State” (in the context of the theory of deviantology of public administration). The author shows the content of scientific discussions regarding the essence of this concept (of Deep tate) and the history of the genesis of this concept. The article presents the author's detailed concept of describing the Deep State (in a negative meaning) as a Parallel State, which is a precursor of the destruction of statehood. The article provides the author's definition of the concept of "Parallel State". The author shows the features of ontology and understanding of the Deep State in the USA. The main purpose of this article is to show that the concept of “Deep State” can be interpreted in a positive meaning. The article is based on the application of research methods of system analysis, synthesis, induction, abduction, and classification. The descriptive essential features of the Deep State were revealed and formulated through the application of research methods (in its positive meaning). Keywords: general theory of public administration, deviantology of public administration, Deep State, Parallel State, Administrative Law, Constitutional Law.
Читать статью

Защита прав и свобод человека

Махмеджанов Г.Н., Амантайкызы А., Жумашева М. Healthcare Regulation in Kazakhstan: Challenges to Indicative Planning // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 61-75.

The implementation of the Compulsory Social Health Insurance (CSHI) Scheme in Kazakhstan that will support financing medical expenditures is a challenge for healthcare regulatory system. This policy paper provides a critical analysis of healthcare governance based on regulatory documents and strategic programs of Kazakhstan. Using simple principles of analytic narrative, we revealed some critical problems in healthcare policy that need to be addressed before full implementation of Social Health Insurance scheme. First, there is inconsistency in target indicators in strategic planning documents related to healthcare development. Second, there is no clear, accurate, and transparent system of efficiency indicators in healthcare. Another problem is a lack of legislation and regulatory mechanism that should provide proper coexistence of Social and Private Health Insurance financing schemes. Considering world-wide experience, we propose to have a platform where all stakeholders, including healthcare providers, insurers, economists and other policymakers, may discuss regularly the basic parameters of CSHI. To justify such discussions, there is a need to introduce relevant comprehensive financial model and related set of key performance indicators at different levels of healthcare system. There should be also different strategies and regulatory options concerning either substitute or complementary competitive coexistence of private and social schemes using performancebased regulation. Key words: Government regulation, healthcare system, social health insurance, efficiency indicators, legislation, strategic programs, hospital competition, health care quality, performance measurement, socio-economic indicators.
Махмеджанов Г.Н. экономика ғылымы бойынша PhD, ассистент-профессоры; Амантайкызы А. политология ғылымының магистрі; Жумашева М. Мемлекеттік басқару бойынша магистрі (М.С. Нəрікбаев атындағы КАЗГЮУ университетінің Экономика Жоғары Мектебі): Қазақстанда денсаулық сақтауды реттеу: индикативтік жоспарлау мəселелері. Қазақстанда медициналық шығындарды жеткілікті деңгейде қаржыландыруды қолдауға бағытталған міндетті əлеуметтік медициналық сақтандыруды (МƏМС) енгізу – денсаулық сақтауды реттеу жүйесі үшін өте күрделі міндет. Бұл мақалада Қазақстанның нормативтік құжаттары мен стратегиялық бағдарламалары негізінде денсаулық сақтау саясатына сыни талдау жасалған. Талдамалық шолу жасау нəтижесінде авторлар денсаулық сақтау саясатында МƏМС енгізу жөніндегі реформаларды толық жүзеге асырғанға дейін шешілуі тиіс бірқатар маңызды мəселерді анықтады. Біріншіден, денсаулық сақтау саласының дамуымен байланысты стратегиялық жоспарлау құжаттарында нысаналы көрсеткіштердің сəйкессіздігі байқалады. Екіншіден, денсаулық сақтау саласында нақты, дəл жəне айқын тиімділік көрсеткіштері жүйесін енгізу қажеттігі бар. Əлеуметтік жəне жеке медициналық сақтандыру жүйелерінің тиімді қатар жүруін қамтамасыз ететін тиісті заңнама мен реттеуші тетіктердің болмауы тағы да бір шешімін таппаған проблема болып табылады. Зерттеуде əлемдік тəжірибені ескере отырып, медициналық қызметтерді көрсетушілерді, сақтандырушыларды, экономистер мен саясаткерлерді қоса санағанда барлық мүдделі тараптар МƏМС-дың негізгі параметрлерін жүйелі түрде талқыға сала алатын платформа құру ұсынылады. Сондай-ақ денсаулық сақтау саласында тиімділіктің маңызды көрсеткіштерін қолдана отырып, жеке жəне əлеуметтік қаржыландыру жүйесінде алмастыратын жəне толықтыратын бəсекелестіктің қатар өмір сүруіне мүмкіндік беретін əртүрлі стратегиялар мен реттеуші нұсқалар қарастырылуы керек. Тірек сөздер: мемлекеттік реттеу, денсаулық сақтау жүйесі, əлеуметтік медициналық сақтандыру, тиімділік көрсеткіштері, заңнама, стратегиялық бағдарламалар, медициналық ұйымдар арасындағы бəсекелестік, медициналық көмектің сапасы, тиімділікті бағалау, əлеуметтік-экономикалық индикаторлар.
Махмеджанов Г.Н. PhD по экономике, асcистент-профессор; Амантайкызы А. магистр политологии; Жумашева М. магистр государственного управления (Высшая школа экономики, Университет КАЗГЮУ им. М.С. Нарикбаева): Регулирование системы здравоохранения в Казахстане: проблемы индикативного планирования. Внедрение обязательного социального медицинского страхования (ОСМС) в Казахстане, призванного поддерживать финансирование медицинских расходов на достаточном уровне очень сложная задача для системы регулирования – здравоохранения. В статье представлен критический анализ политики здравоохранения на основе нормативных документов и стратегических программ Казахстана. Проведя анализ, авторы выявили некоторые важные проблемы в политике здравоохранения, которые необходимо решить до полной реализации реформ по внедрению ОСМС. Во-первых, существует несогласованность целевых показателей в документах стратегического планирования, связанных с развитием здравоохранения. Вместе с тем существует необходимость внедрения четкой, точной и прозрачной системы показателей эффективности в здравоохранении. Другой проблемой является отсутствие должного законодательства и регулирующего механизма, который бы обеспечил эффективное сосуществование схем социального и частного медицинского страхования. Учитывая мировой опыт, предлагается создать платформу, на которой все заинтересованные стороны, включая поставщиков медицинских услуг, страховщиков, экономистов и других политиков, могли бы регулярно обсуждать основные параметры ОСМС. Должны быть также предусмотрены различные стратегии и варианты регулирования, касающиеся как заменяющего, так и комплементарного конкурентного сосуществования частных и социальных схем финансирования в здравоохранении с использованием ключевых показателей эффективности. Ключевые слова: государственное регулирование, система здравоохранения, социальное медицинское страхование, показатели эффективности, законодательство, стратегические программы, конкуренция между медицинскими организациями, качество медицинской помощи, оценка эффективности, социально-экономические индикаторы.
Читать статью

Административное право и государственное управление

Уваров В.Н., Уварова-Патенко Н.В. Модернизация управления в правоохранительной системе Республики Казахстан // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 76-86.

В юридической науке наблюдается недостаточная проработанность (прежде всего, теоретического характера): сущности и природы правоохранительной функции государства, механизма управления в правоохранительной системе; преодоления организационных рисков и устранения их причин; сближения нормативно-правовой базы правоохранительной системы республики с международными стандартами. В связи с этим актуализируется проблема модернизации управления в правоохранительной системе республики с учетом ее полицентрического характера. Предмет исследования – механизм управления в правоохранительной системе, где проявляется внутренняя сущность и главные направления в содержании правоохранительной функции государства. Цель работы – раскрыть методологические вопросы модернизации управления в правоохранительной системе республики. Авторы применяли общенаучные и специальные методы познания (нормативный, сравнительно-правовой, теоретический анализ и обобщение), системный и функциональный подходы.Новизна – в статье впервые рассматриваются вопросы формирования Генеральной схемы управления в правоохранительной системе, мониторинга организационных рисков и их снижения, роли Совета Безопасности Республики Казахстана как системообразующего и консолидирующего центра управления в правоохранительной системе. Вывод – правоохранительная инфраструктура как организационная составляющая правоохранительной функции государства выступает базовой основой формирования Генеральной схемы управления. Отмечается возрастание роли Совета Безопасности как системообразующего и консолидирующего конституционного органа, объединяющего правоохранительную функцию государства и координирующего деятельность органов правоохранительной инфраструктуры. Ключевые слова: правоохранительная функция государства, правоохранительная система, управление, государственный орган, компетенция правоохранительных органов, Совет Безопасности, модернизация, Генеральная схема управления, организационные риски, правоохранительная инфраструктура.
Уваров В.Н., Уварова-Патенко Н.В. Қазақстан Республикасының құқық қорғау жүйесіндегі басқаруды жаңғырту. Тақырыптың өзектілігі – заң ғылымында мемлекеттің құқық қорғау функциясының мəні жəне табиғаты, құқық қорғау жүйесіндегі басқару тетігі; ұйымдастырушылық тəуекелдерді еңсеру жəне олардың себептерін жою; республиканың құқық қорғау жүйесінің нормативтік-құқықтық базасының халықаралық стандарттарға жақындауының жеткілікті зерттелмегендігі (ең алдымен, теориялық сипатта) байқалады. Осыған байланысты, республиканың құқық қорғау жүйесінің көпорталықты сипатына қарай ондағы басқаруды жаңғырту мəселесінің өзектілігі артады. Зерттеу пəні – мемлекеттің құқық қорғау функциясының мазмұнында ішкі мəні жəне басты бағыттары көрініс беретін құқық қорғау жүйесіндегі басқару тетігі. Жұмыстың мақсаты – республиканың құқық қорғау жүйесіндегі басқаруды жаңғыртудың əдіснамалық мəселелерін ашу. Авторлар танымның жалпығылыми жəне арнайы əдістерін (нормативтік, салыстырмалы-құқықтық, теориялық талдау жəне қорытындылау, жүйелік жəне функционалды ұстанымдар) қолданған. Жаңалығы – мақалада құқық қорғау жүйесінде Басқарудың бас схемасын қалыптастыру, ұйымдастырушылық тəуекелдерді мониторингтеу жəне оларды азайту мəселелері, құқық қорғау жүйесіндегі жүйе құраушы жəне шоғырландырушы басқару орталығы ретінде Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің рөлі алғаш рет қарастырылады. Қорытынды – мемлекеттің құқық қорғау функциясының ұйымдастырушылық құрамдас бөлігі ретінде құқық қорғау инфрақұрылымы Басқарудың бас схемасын қалыптастырудың базалық негізі болып табылады. Республиканың құқық қорғау жүйесінің көпорталықты сипаты жағдайында мемлекеттің құқық қорғау функциясын біріктіретін жəне құқық қорғау инфрақұрылымы органдарының қызметін үйлестіруді қамтамасыз ететін, жүйе құраушы жəне шоғырландырушы конституциялық орган ретінде Қауіпсіздік Кеңесінің рөлі артады. Тірек сөздер: мемлекеттің құқық қорғау функциясы, құқық қорғау жүйесі, басқару, мемлекеттік орган, құқық қорғау органдарының құзыреті, Қауіпсіздік Кеңесі, жаңғырту, Басқарудың бас схемасы, ұйымдастырушылық тəуекелдер, құқық қорғау инфрақұрылымы.
Uvarov V.N., Uvarova-Patenko N.V.  Modernization of management in the law enforcement system of the Republic of Kazakhstan. In legal science, there is insufficient elaboration (first of all, of a theoretical nature) of the essence and nature of the law enforcement function of the state, the management mechanism in the law enforcement system; overcoming organizational risks and addressing their causes; approximation of the regulatory framework of the Republic's law enforcement system with international standards. In this regard, the problem of modernization of management in the law enforcement system of the Republic is updated taking into account its polycentric nature. The subject of the research is the mechanism of management in the law enforcement system, where the internal essence and main directions in the content of the law enforcement function of the state are manifested. The research purpose is to reveal methodological issues of modernization of management in the law enforcement system of the republic. The methodology: general scientific and special methods of cognition were used (normative, comparative legal, theoretical analysis and generalization), system and functional approaches. The novelty of the research in the article for the first time considers the formation of a General management scheme in the law enforcement system, monitoring organizational risks and their reduction, the role of the Security Council of the Republic of Kazakhstan as a system-forming and consolidating control center in the law enforcement system. Conclusions: law enforcement infrastructure as an organizational component of the law enforcement function of the state acts as the basis for the formation of the General management scheme. In the context of the polycentric nature of the Republic's law enforcement system, the role of the Security Council as a system-forming and consolidating constitutional body that unites the state's law-enforcement function and ensures the coordination of the activities of lawenforcement infrastructure is growing. Keywords: state law enforcement function, law enforcement system, management, state body, competence of law enforcement agencies, Security Council, modernization, General management scheme, organizational risks, law enforcement infrastructure.
Читать статью

Право и политические системы зарубежных стран

Черкасов А.И. Универсализация местного самоуправления в странах современного мира: основные тенденции // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 87-98.

Статья посвящена новейшим тенденциям в развитии местного самоуправления в зарубежных странах, позволяющим сделать вывод о его универсализации, а также некой общей унификация целей и задач, которые призвано решать местное самоуправление. Подчеркивается, что местное самоуправление становится неотъемлемой частью всего конституционного механизма современного государства, превращаясь в полноправный конституционно-правовой институт. Проанализировав новейшее законодательство ряда зарубежных стран, автор отмечает тенденцию к наделению органов местного самоуправления общей компетенцией регулирования вопросов местного значения в интересах населения. Тем самым закрепляется понимание муниципальных институтов как, прежде всего, политических институтов, посредством которых местные сообщества управляют своими делами. Применительно же к самой системе местного самоуправления выделяется тенденция к усилению органов исполнительной власти и определенной деколлективизации механизма принятия решений на местном уровне. Отмечает растущая популярность прямых выборов мэров, которые обычно рассматриваются в контексте демократизации всего механизма публичной власти, усиления подотчетности политических институтов населению. Затрагивается и такая новейшая тенденция в развитии местного самоуправления, как расширение форм непосредственной демократии. В странах современного  мира сформировался запрос на то, чтобы сделать участие населения в решении разнообразных вопросов местной жизни более активным и качественным. В этих целях усиливается гласность в деятельности органов местного самоуправления, проводятся местные референдумы, осуществляется народная инициатива. Анализируется также растущее делегирование полномочий на субмуниципальный уровень. Автор считает, что рассмотренными в статье тенденциями примеры универсализации современного местного самоуправления отнюдь не исчерпываются, поскольку определенная унификация происходит и в иных сферах, например, в области внедрения нового публичного менеджмента. Главное же состоит в том, что местное самоуправление все чаще рассматривается в качестве интегрального элемента всей демократической политической системы, играющего важную роль в приобщении населения к современным демократическим ценностям. Основным методом проведенного исследования явился сравнительно-правовой метод, поскольку работа построена на сравнении опыта различных зарубежных государств. Автором использовались также социологический, системный и структурно-функциональный подходы. Ключевые слова: глобализация, интернационализация, местное самоуправление, принцип субсидиарности, локальная самоидентификация, местные власти, муниципальный совет, мэр, непосредственная демократия, новый локализм.
Черкасов А.И. Қазіргі заманғы әлем елдерінде жергілікті өзін-өзі басқаруды әмбебаптандыру: негізгі үрдістер. Мақала шетелдердегі жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудағы жаңа үрдістерге арналған, олар әмбебаптанып, сондай-ақ жергілікті өзін-өзі басқару шешуі тиіс мақсаттар мен міндеттер бірегейленіп бара жатыр деген ой қорытуға негіз береді. Жергілікті өзін-өзі басқарудың толыққанды конституциялық-құқықтық институтқа айнала отырып, заманауи мемлекеттің бүкіл конституциялық тетігінің ажырамас бөлігі болып бара жатқаны баса айтылады. Бірқатар шетел мемлекеттерінің жаңа заңнамасын талдап, автор жергілікті өзін-өзі басқару органдарына жергілікті маңызы бар мәселелерді тұрғындардың мүддесінде реттеу жалпы құзыретін беру үрдісі бар екенін көрсетеді. Осылайша, муниципалдық институттарды, ең алдымен, жергілікті қауымдар олардың көмегімен өз істерін басқаратын саяси институт деп қабылдау бекітіледі. Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің өзіне қатысты атқару билігі органдарының күшеюі және жергілікті деңгейде шешім қабылдау тетігінің белгілі бір дәрежеде ұжымсыздандырылуы үрдісі бөлек қарастырылады. Әдетте жария биліктің бүкіл тетігін демократизациялау, саяси институттардың тұрғындарға есептілігі аясында қарастырылатын қалабасыларын (мэр) төте сайлаудың кеңінен таралуы атап өтіледі. Жергілікті өзін-өзі басқарудың дамуындағы мүлде жаңа үдеріс болып табылатын тікелей демократия нысандарын кеңейту туралы да сөз қозғалады. Қазіргі заманғы әлем елдерінде жергілікті өмірдің түрлі мәселелерін шешуге тұрғындардың қатысуын әлдеқайда белсенді және сапалы етуге деген сұраныс қалыптасты. Осы мақсаттарда жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметіндегі жариялылық нығайып, жергілікті референдумдар өткізіледі, халықтық бастамашылық жүзеге асырылады. Сонымен қатар даму үстіндегі өкілеттіктерді субмуниципалдық деңгейге ұсыну талданады. Автор қазіргі заманғы жергілікті өзін-өзі басқаруды әмбебаптандыру үрдісі мақалада келтірілген мысалдармен шектелмейді деп санайды, өйткені белгілі бір дәрежедегі бірегейлендіру өзге салаларда да, мысалы, жаңа жария менеждментті енгізу бағытында, орын алады. Ең бастысы – жергілікті өзін-өзі басқарудың көп реттерде тұрғындарды заманауи демократиялық құндылықтарға баулуда маңызды рөл ойнайтын бүкіл демократиялық саяси жүйенің интегралдық элементі ретінде қарастырылуы. Жүргізілген зерттеудің негізгі әдісі болып салыстырмалы-құқықтық әдіс табылды, себебі жұмыс түрлі шетелдік мемлекеттердің тәжірибесін салыстыру негізінде құрастырылған. Сондай-ақ автор әлеуметтік, жүйелілік және құрылымдық-функционалдық амалдарға жүгінді. Тірек сөздер: жаһандану, интернационалдандыру, жергілікті өзін-өзі басқару, субсидиарлық принципі, жергілікті өзін-өзі сәйкестендіру, жергілікті билік, муниципалдық кеңес, қалабасы, тікелей демократия, жаңа локализм.
Cherkasov А. Universalization of Local Self-Government in the Countries of the Modern World: Major Tendencies. The present article deals with the recent tendencies in the development of local self-government in foreign countries making it possible to come to a conclusion concerning its universalization and some general unification of the aims and tasks to be realized by local self-government. It’s argued that local self-government is becoming an inalienable part of the constitutional mechanism of the modern state turning into the full-fledged constitutional legal institute. The author analyses the newest legislation of certain foreign countries and points out a tendency of the empowerment of local authorities with the competence to regulate the matters of local importance in the interests of the population. Thereby the understanding of the municipal institutions as first of all political institutions is being fixed, through which the local communities are governing their affairs. As far as the system of local self-government is concerned there is a tendency of the strengthening of the executive bodies and certain decollectivization of the local decision-making mechanism. The growing popularity of the direct election of mayors is pointed out usually seen in the context of democratization of the whole public power mechanism, the strengthening of the accountability of political institutions to the population. The article also touches on such a recent trend in the development of local self-government as the widening of the forms of direct democracy. There is a request formed in the countries of the modern world to make the popular participation in the solution of various issues of local life more active and qualitative. To this end the transparency is increased in the activities of local self-government bodies, local referendums are held, popular initiatives are implemented. The increasing delegation of powers to sub-municipal level is analyzed as well. The author believes that the examples of universalization of local self-government considered in this article are by no means exhaustive, as there is a certain unification also in other spheres, for example in the introduction of the new public management. The main thing is that local self-government is increasingly seen as an integral element of the whole democratic political system playing an important role in the introduction of the modern democratic values to the population. The main method of the conducted research was the comparative legal method, as the study was based on comparing the experience of different foreign countries. The author used sociological, systemic and structural-functional approaches as well. Key words: globalization, internationalization, local self-government, the subsidiarity principle, local self – identification, local authorities, municipal council, mayor, direct democracy, new localism. 
Читать статью

Қаудыров Т.Е., Шакенов М.А. К вопросу о наличии прецедентного права во французском правосудии // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 99-116.

Статья посвящена проблемам прецедентного права. Качественным показателем новизны данной статьи является ее междисциплинарная направленность, что проявляется в охвате различных отраслей правосудия. Особенностью проведенного исследования также можно назвать применение сравнительно-правовой методологии. Объектом изучения статьи является французское правосудие, предметом – конкретные правовые акты судов различных инстанций и правоотношения, обусловленные французским процессуальным законодательством. Цель статьи – выявить или опровергнуть наличие существенных проявлений прецедентного права во французской правовой системе. Задачами исследования были определены: 1) раскрыть существующие проблемы в понимании прецедентного права; 2) определить методологические критерии оценки проведенного исследования; 3) провести эмпирический анализ конкретных правовых актов; 4) сформулировать выводы и предложения для практического внедрения. В статье затронуты все сферы французского правосудия: суды общей юрисдикции, административные суды, трибунал по конфликтам, конституционный совет. Методологической базой проведенного исследования было определено эмпирическое рассмотрение конкретных судебных решений. Авторы приходят к выводу о том, что несмотря на отсутствие прямых запретов на отсылку в судебном акте на предшествующие правоприменительные акты, французские правоприменители делают это довольно редко. Тем не менее, значение таких предшествующих актов нельзя недооценивать. Эти акты зачастую формируют недостающий правовой материал, а в отдельных случаях становятся шаблонным примером применения той или иной законодательной нормы. Кроме того, примеры цитирования более ранних решений можно найти во всех отраслях правосудия и деятельности отдельных квазисудебных органов. На основе анализа открытых электронных правовых ресурсов сформулированы предложения по совершенствованию ведения аналогичных баз данных в Республике Казахстан. Ключевые слова: прецедент, прецедентное право, французская судебная система, французская правовая система, электронные правовые базы данных, судебное решение, суды общей юрисдикции, административные суды, трибунал по конфлик там, конституционный совет.
Қаудыров Т.Е., Шакенов М.А. Француз сот төрелігінде прецеденттік құқықтың болу мəселесі жөнінде. Мақала прецеденттік құқық мəселелеріне арналған. Осы мақаланың жаңалығының сапалық көрсеткіші оның пəнаралық бағыттылығы болып табылады, ол сот төрелігінің түрлі салаларының кеңінен қамтылуынан көрініс береді. Жүргізілген зерттеудің маңызды ерекшелігі ретінде салыстырмалы-құқықтық əдістеменің қолданылуын атауға болады. Мақаланың зерттеу объектісі француздық сот төрелігі болып табылады, ал пəні – түрлі соттардың нақты құқықтық актілері жəне француздық процессуалдық заңнамадан туындайтын құқықтық қатынастар. Осы мақаланың мақсаты – француз құқықтық жүйесінде прецеденттік құқықтың елеулі көріністерінің болуын анықтау немесе жоққа шығару. Зерттеудің міндеттері ретінде мыналар анықталды: 1) прецеденттік құқықты түйсінудегі проблемаларды ашу; 2) жүргізілген зерттеуді бағалаудың əдіснамалық критерилерін анықтау; 3) нақты құқықтық актілерге эмпирикалық талдау жасау; 4) қорытындылар мен тəжірибеге енгізуге арналған ұсыныстарды тұжырымдау. Мақалада француз сот төрелігінің барлық салалары қамтылды: жалпы юрисдикциядағы соттар, əкімшілік соттар, қақтығыстар трибуналы, конституциялық кеңес. Жүргізілген зерттеудің əдістемелік негізі ретінде нақты сот шешімдерін эмпирикалық талдау айқындалды. Авторлар сот актісінде алдыңғы құқық қолдану актілеріне сілтеме жасауға тікелей тыйымдардың болмауына қарамастан, француз құқық қолданушылары бұл əрекетті сирек жасайды деген қорытынды жасайды. Дегенмен, мұндай актілердің маңыздылығын бағаламауға болмайды. Көбінесе бұл актілер жетіспейтін құқықтық материалды құрайды, ал кейбір жағдайларда белгілі бір заңнамалық норманы қолданудың шаблондық үлгісі болып танылады. Сонымен қатар, бұрын қабылданған шешімдерге сілтеме жасау мысалдарын сот төрелігінің барлық салаларында жəне жекелеген квази-сот органдарының қызметінде кездестіруге болады. Авторлар Франциядағы ашық электрондық құқықтық ресурстарды талдау негізінде Қазақстан Республикасында ұқсас деректер қорын жүргізуді жетілдіру жөнінде ұсыныстар тұжырымдайды. Тірек сөздер: прецедент, прецеденттік құқық, француз сот жүйесі, француз құқықтық жүйесі, электрондық құқықтық деректер базасы, сот шешімі, жалпы юрисдикция соттары, əкімшілік соттар, қақтығыс трибуналы, конституциялық кеңес.
Kaudyrov T.E., Shakenov M.A. The Question of the Presence in the French Case Law Justice. The article is devoted to case law issues. A qualitative indicator of the novelty of this article is its interdisciplinary focus, which is manifested in the wide coverage of various branches of justice. A significant feature of the study can also be called the use of comparative legal methodology. The object of the study of this article is French justice, the subject is the specific legal acts of courts of various instances and legal relations arising from French procedural legislation. The purpose of this article is to identify or disprove the existence of significant manifestations of case law in the French legal system. The objectives of the study were: 1) to reveal the existing problems in the understanding of case law, 2) to determine the methodological criteria for evaluating the study, 3) to conduct an empirical analysis of the specific legal acts, 4) to formulate conclusions and suggestions for practical implementation. The article covered all areas of French justice: courts of general jurisdiction, administrative courts, the Tribunal for conflicts, and the Constitutional Council. In the introductory part, the article discusses the theoretical problems of sources of law. The methodological basis of the study was determined as empirical consideration of specific court decisions. The authors conclude that despite the absence of any direct prohibitions in a judicial act to refer to previous law enforcement acts, French law enforcers do this quite rarely. Nevertheless, the significance of such previous acts cannot be underestimated, these acts often form the missing legal material, and in some cases become templates for the application of a particular legislative norm. In addition, citing examples of earlier decisions can be found in all branches of justice and in the activities of particular quasi-judicial bodies. On the basis of analysis of open electronic legal resources, the authors formulated the proposals for improving the maintenance of similar databases in the Republic of Kazakhstan. Keywords: precedent, case law, French judicial system, French legal system, electronic legal databases, court decision, courts of general jurisdiction, administrative courts, tribunal for conflicts, constitutional council.
Читать статью

Уголовное право

Биебаева А.А., Калгужинова А.М. Қылмыстық жауаптылықтан босатудың мəні, оның қылмыстық құқықтың сабақтас институттарымен ара қатынасы // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 117-130.

Ғылыми мақала тақырыбының өзектілігі қылмыстық жауаптылықтан босату институты нормаларының заманауи Қазақстанның құқық қолдану тəжірибесінде жиі қолданылуымен айқындалады, атап айтқанда, елімізде тіркелген қылмыстық құқық бұзушылықтардың шамамен бестен бірі бойынша қылмыстық жауаптылықтан босату туралы шешім қабылданады. Зерттеудің мақсаты – сабақтас қылмыстық-құқықтық институттармен салыстыру арқылы қылмыстық жауаптылықтан босатудың мəнін ашу. Мақаланы жазу барысында негізінен заңнаманы жүйелі-құрылымдық талдау тəсілі қолданылды. Мақаланың жаңашылдығы авторлардың материалдық жəне процестік қылмыстық құқықтың қылмыстық жауаптылықтан босатудың негіздері мен тəртібін реттейтін нормалары арасындағы сəйкессіздікті жоюдың нақты жолдарын ұсынуынан көрініс береді. Негізгі қорытындылар: Қылмыстық жауаптылықтан босатудың қылмыстық істі тоқтату туралы процестік шешім шығарғанда ескерілуі тиіс мəндік сипаттары аталады. Қылмыстық-процестік заңнаманың қылмыстық жауаптылықтан босату тəртібін реттейтін нормаларын материалдық қылмыстық құқықтың идеологиясымен сəйкестікке келтіріп, соттарды айыптау үкімін шығара отырып қылмыстық жауаптылықтан босату құқығынан айыру ұсынылады. Авторлардың пікірі бойынша, бұл қадам қылмыстық жауаптылықтан босату жəне жазадан босату институттарының арасында айқын жік жүргізуге, сондай-ақ қылмыстық жауаптылықтан босатудың ынталандырушылық əлеуетін толық пайдалануға жол ашады. Тірек сөздер: қылмыстық жауаптылықтан босату; жазадан босату; қылмыстық қудалауды жүзеге асырмауға мүмкiндiк беретiн мəн-жайлар; əрекеттің мардымсыздығы; əрекеттің қылмыстылығын жоққа шығаратын мəн-жайлар; өз еркімен бас тарту.
Биебаева А.А., Калгужинова А.М. Сущность освобождения от уголовной ответственности, его соотношение со смежными институтами уголовного права. Актуальность темы научной статьи обусловлена широким применением норм института освобождения от уголовной ответственности в правоприменительной практике современного Казахстана, в частности, примерно по одной пятой регистрируемых уголовных правонарушений принимается решение об освобождении от уголовной ответственности. Цель исследования – раскрытие сущности освобождения от уголовной ответственности через сопоставление со смежными уголовно-правовыми институтами. При работе над статьей преимущественно применялся метод системно-структурного анализа законодательства. Новизна статьи заключается в выработке конкретных путей преодоления рассогласованности между нормами материального и процессуального уголовного права, регламентирующими основания и порядок освобождения от уголовной ответственности. Основные выводы: Обозначены сущностные  характеристики освобождения от уголовной ответственности, которые должны приниматься во внимание при принятии процессуального решения о прекращении уголовного дела. Предлагается привести нормы уголовно-процессуального законодательства, регламентирующие порядок освобождения от уголовной ответственности, в соответствие с идеологией материального уголовного права и лишить суды права выносить обвинительный приговор с освобождением от уголовной ответственности. По мнению авторов, данный шаг позволит выстроить четкую грань между институтами освобождения от уголовной ответственности и освобождения от наказания, а также в полном объеме использовать поощрительный потенциал освобождения от уголовной ответственности. Ключевые слова: освобождение от уголовной ответственности; освобождение от наказания; обстоятельства, позволяющие не осуществлять уголовное преследование; малозначительность деяния; обстоятельства, исключающие преступность деяния; добровольный отказ. 
Biyebayeva A.A., Kalgujinova А.M. The essence of exemption from criminal liability, its relationship with related institutions of criminal law. The relevance of the topic of a scientific article is due to the widespread use of the norms of the institution of exemption from criminal liability in the law enforcement practice of modern Kazakhstan, in particular, approximately one fifth of the registered criminal offenses decide on exemption from criminal liability. The purpose of the study is to disclose the essence of exemption from criminal liability through comparison with related criminal law institutions. When working on the article, the method of system-structural analysis of the legislation was mainly used. The novelty of the article lies in the development of specific ways to overcome the inconsistency between the norms of substantive and procedural criminal law that regulate the grounds and procedure for exemption from criminal liability. Main conclusions: The essential characteristics of exemption from criminal liability are indicated, which should be taken into account when making a procedural decision to terminate the criminal case. It is proposed to bring the norms of the criminal procedure legislation governing the procedure for exemption from criminal liability in accordance with the ideology of substantive criminal law and deprive the courts of the right to render a verdict with exemption from criminal liability. According to the authors, this step will make it possible to draw a clear line between the institutes of exemption from criminal liability and exemption from punishment, as well as make full use of the incentive potential of exemption from criminal liability. Key words: exemption from criminal liability; exemption from punishment; circumstances allowing not to prosecute;insignificance of the act; circumstances precluding the crime of an act; voluntary refusal.
Читать статью

Уголовно-процессуальное право

Ким К.В. Подозрение в досудебном уголовном судопроизводстве // Право и государство 2019. № 3 (84). С. 131-145.

Одним из актуальных направлений совершенствования уголовного судопроизводства является дальнейшее расширение и реализация конституционных принципов правосудия, в частности принципа состязательности. Последние изменения в уголовно-процессуальном законодательстве связаны с совершенствованием процессуального статуса отдельных субъектов доказывания, вчастности, это касается как специально уполномоченных органов и должностных лиц, так и лиц, имеющих личный интерес в уголовном деле. В настоящее время в досудебном производстве по уголовным делам центральным субъектом является подозреваемое лицо, в отношении которого направлено уголовное преследование. Однако, в УПК РК понятие подозрения, его начало не определяется, предусматриваются неоднозначные основания признания лица в качестве подозреваемого. Цель статьи – представление авторского видения формирования процессуального статуса лиц, в отношении которых выдвигается или может быть выдвинуто подозрение. Объект исследования – деятельность органов уголовного преследования по осуществлению подозрения. Предметом исследования выступают теоретические положения и правовые нормы, регламентирующие деятельность по реализации подозрения в уголовном процессе. Их исследование обусловило использование положений общенаучных, частных методов, деятельностного, системного подходов, сравнительно-правового анализа. Новизна статьи обусловлена тем, что впервые после принятия нового УПК РК предложено системное рассмотрение понятия подозрения в качестве основного звена обвинения на досудебном расследовании, его структура, этапы; даны предложения по формированию процессуального статуса подозреваемого лица, как центральной фигуры досудебного производства. Краткие выводы. 1. Уголовное преследование и обвинение не являются равнозначными понятиями, подозрение выступает формой реализации обвинения на досудебном производстве. 2. Совершенствование законодательной регламентации обвинения и подозрения может осуществляться в соответствии с их познавательной структурой. 3. В соответствии с международными и конституционными принципами отправления правосудия не должно быть процессуального участника, занимающего положение промежуточного лица между подозреваемым и свидетелем. Закон должен исчерпывающим образом устанавливать основания, при которых в отношении конкретного лица может выноситься постановление о признании его подозреваемым. Ключевые слова: международные принципы, уголовное судопроизводство, презумпция невиновности, свидетельский иммунитет, состязательность, обвинение, подозрение, свидетель, имеющий право на защиту, подозреваемый.
Ким К.В. Сотқа дейінгі қылмыстық іс жүргізудегі күдік. Қылмыстық сот ісін жүргізуді жетілдірудің өзекті бағыттарының бірі сот төрелігінің конституциялық қағидаттарын, оның ішінде қылмыстық іс жүргізудегі жарыспалылық қағидатын одан əрі кеңейту мен жүзеге асыру болып табылады. Қылмыстық-процестік заңнамадағы соңғы өзгерістер дəлелдеудің жекелеген субектілерінің іс жүргізудегі мəртебесін жетілдіруге, оның ішінде əрі арнайы құзырлы мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға, əрі қылмыстық істе өз мүдделері бар адамдарға қатысты болды. Бүгінгі таңда қылмыстық істер бойынша сотқа дейінгі іс жүргізуде өзіне қатысты қылмыстық қудалау жүзеге асатын күдікті мəртебесінің үстемдігі артып отыр. Дегенмен, ҚР ҚПК-де күдік ұғымы, оның басталуы анықталмайды, адамды күдікті ретінде танудың екіұшты негіздері көзделеді. Мақаланың мақсаты – оларға қатысты күдік туындаған немесе туындауы мүмкін адамдардың процестік мəртебесінің қалыптасуына қатысты авторлық көзқараспен бөлісу. Зерттеу объекті – қылмыстық қудалау органдарының күдікті жүзеге асыру жөніндегі қызметі. Зерттеу пəнін теориялық ережелер мен қылмыстық процестегі күдікті іске асыру жөніндегі қызметті реттейтін құқықтық нормалар құрады. Оларды зерделеу қызметтік жəне жүйелік ұстаным, салыстырмалы-құқықтық талдау сынды зерттеудің жалпығылыми жəне жеке əдістеріне жүгінуге себепші болды. Зерттеудің жаңалығы ҚР жаңа ҚПК қабылданғаннан кейінгі кезеңде алғаш рет сотқа дейінгі тергеп-тексерудегі айыптаудың негізгі буыны ретіндегі күдік ұғымын, оның құрылымын, кезеңдерін жүйелі тұрғыдан қарастырудың ұсынылуымен; сотқа дейінгі іс жүргізудің орталық тұлғасы ретіндегі күдікті адамның процестік мəртебесін қалыптастыру жөніндегі ұсыныстардың тұжырымдалуымен айқындалады. Қысқаша қорытынды. 1. Қылмыстық қудалау мен айыптау теңдей ұғым болып табылмайды, күдік сотқа дейінгі іс жүргізуде айыптауды жүзеге асырудың нысаны ретінде қарастырылады. 2. Айыптау мен күдіктенуді заңнамалық реттеуді жетілдіру олардың танымдық құрылымына сəйкес жүзеге асырыла алады. 3.Сот төрелігін жүзеге асырудың халықаралық жəне конституциялық қағидаттарына сəйкес, күдікті мен куə арасындағы өтпелі тұлға болып табылатын процестік қатысушы болмауы керек. Нақты адамды күдікті ретінде тану туралы қаулы шығарудың түпкілікті негіздері заңмен белгіленуі тиіс. Тірек сөздер: халықаралық қағидаттар, қылмыстық сот ісін жүргізу, кінəсіздік презумпциясы, куə иммунитеті, жарыспалылық, айыптау, күдік, қорғалуға құқығы бар куə, күдікті.
Kim K.V. Suspicion in pre-trial criminal proceedings. One of the current areas of improvement and democratization of criminal justice is the further expansion and implementation of the constitutional principles of justice, in particular the principle of adversarial proceedings. Recent changes in the criminal procedure legislation are connected with the improvement of the procedural status of individual subjects of evidence, in particular, this applies to both specially authorized bodies and officials, as well as persons having a personal interest in a criminal case. Currently, pre-trial criminal proceedings are dominated by a suspect who is being prosecuted. However, in the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan, the concept of suspicion does not define its beginning, provides for ambiguous grounds for recognizing a person as a suspect. The purpose of the article is to present the author's vision of the formation of the procedural status of persons in relation to which a suspicion is or may be raised. The novelty of the research is due to the fact that for the first time after the adoption of the new Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan, a systematic consideration of the concept of suspicion as the main element of the prosecution during the pre-trial investigation, its structure, stages, has been proposed; Proposals have been made for the formation of the procedural status of the suspect as the central figure of the pre-trial proceedings. The object of the research is the activities of the criminal prosecution authorities in the implementation of suspicion. The subject of the research is the theoreti- cal provisions and legal norms regulating the activities on the implementation of suspicions in the criminal process. Their study led to the use of the provisions of general scientific, particular methods, activity-based, systemic approaches, and comparative legal analysis. Brief conclusions. 1. Criminal prosecution and the prosecution are not equivalent concepts, suspicion is a form of realization of the charges in pre-trial proceedings. 2. Improvement of the legislative regulation of charges and suspicions may be carried out in accordance with their cognitive structure. 3. In accordance with international and constitutional principles of the administration of justice, there should be no procedural participant holding the position of an intermediate person between the suspect and the witness. The law must comprehensively establish the grounds which can be applied for determining a particular person who may be recognized as a suspect. Keywords: international principles, criminal justice, presumption of innocence, evidence of immunity, adversarial proceedings, accusation, suspicion, a witness having the right to defense, suspicion.
Читать статью

Танымал мақалалар

© КАЗГЮУ Университетi, 2024
© "Құқық және мемлекет" журналы, 2024
Материалдарды қолдану кезінде «Құқық және мемлекет» журналына сілтеме жасалу міндетті.
Журналдың материалдарында білдірілген пікірлер редакцияның көзқарасымен сәйкес келе бермейді.
Яндекс.Метрика