Ғылыми мақала тақырыбының өзектілігі қылмыстық жауаптылықтан босату институты нормаларының заманауи Қазақстанның құқық қолдану тəжірибесінде жиі қолданылуымен айқындалады, атап айтқанда, елімізде тіркелген қылмыстық құқық бұзушылықтардың шамамен бестен бірі бойынша қылмыстық жауаптылықтан босату туралы шешім қабылданады. Зерттеудің мақсаты – сабақтас қылмыстық-құқықтық институттармен салыстыру арқылы қылмыстық жауаптылықтан босатудың мəнін ашу. Мақаланы жазу барысында негізінен заңнаманы жүйелі-құрылымдық талдау тəсілі қолданылды. Мақаланың жаңашылдығы авторлардың материалдық жəне процестік қылмыстық құқықтың қылмыстық жауаптылықтан босатудың негіздері мен тəртібін реттейтін нормалары арасындағы сəйкессіздікті жоюдың нақты жолдарын ұсынуынан көрініс береді. Негізгі қорытындылар: Қылмыстық жауаптылықтан босатудың қылмыстық істі тоқтату туралы процестік шешім шығарғанда ескерілуі тиіс мəндік сипаттары аталады. Қылмыстық-процестік заңнаманың қылмыстық жауаптылықтан босату тəртібін реттейтін нормаларын материалдық қылмыстық құқықтың идеологиясымен сəйкестікке келтіріп, соттарды айыптау үкімін шығара отырып қылмыстық жауаптылықтан босату құқығынан айыру ұсынылады. Авторлардың пікірі бойынша, бұл қадам қылмыстық жауаптылықтан босату жəне жазадан босату институттарының арасында айқын жік жүргізуге, сондай-ақ қылмыстық жауаптылықтан босатудың ынталандырушылық əлеуетін толық пайдалануға жол ашады. Тірек сөздер: қылмыстық жауаптылықтан босату; жазадан босату; қылмыстық қудалауды жүзеге асырмауға мүмкiндiк беретiн мəн-жайлар; əрекеттің мардымсыздығы; əрекеттің қылмыстылығын жоққа шығаратын мəн-жайлар; өз еркімен бас тарту.
Биебаева А.А., Калгужинова А.М. Сущность освобождения от уголовной ответственности, его соотношение со смежными институтами уголовного права. Актуальность темы научной статьи обусловлена широким применением норм института освобождения от уголовной ответственности в правоприменительной практике современного Казахстана, в частности, примерно по одной пятой регистрируемых уголовных правонарушений принимается решение об освобождении от уголовной ответственности. Цель исследования – раскрытие сущности освобождения от уголовной ответственности через сопоставление со смежными уголовно-правовыми институтами. При работе над статьей преимущественно применялся метод системно-структурного анализа законодательства. Новизна статьи заключается в выработке конкретных путей преодоления рассогласованности между нормами материального и процессуального уголовного права, регламентирующими основания и порядок освобождения от уголовной ответственности. Основные выводы: Обозначены сущностные  характеристики освобождения от уголовной ответственности, которые должны приниматься во внимание при принятии процессуального решения о прекращении уголовного дела. Предлагается привести нормы уголовно-процессуального законодательства, регламентирующие порядок освобождения от уголовной ответственности, в соответствие с идеологией материального уголовного права и лишить суды права выносить обвинительный приговор с освобождением от уголовной ответственности. По мнению авторов, данный шаг позволит выстроить четкую грань между институтами освобождения от уголовной ответственности и освобождения от наказания, а также в полном объеме использовать поощрительный потенциал освобождения от уголовной ответственности. Ключевые слова: освобождение от уголовной ответственности; освобождение от наказания; обстоятельства, позволяющие не осуществлять уголовное преследование; малозначительность деяния; обстоятельства, исключающие преступность деяния; добровольный отказ. 
Biyebayeva A.A., Kalgujinova А.M. The essence of exemption from criminal liability, its relationship with related institutions of criminal law. The relevance of the topic of a scientific article is due to the widespread use of the norms of the institution of exemption from criminal liability in the law enforcement practice of modern Kazakhstan, in particular, approximately one fifth of the registered criminal offenses decide on exemption from criminal liability. The purpose of the study is to disclose the essence of exemption from criminal liability through comparison with related criminal law institutions. When working on the article, the method of system-structural analysis of the legislation was mainly used. The novelty of the article lies in the development of specific ways to overcome the inconsistency between the norms of substantive and procedural criminal law that regulate the grounds and procedure for exemption from criminal liability. Main conclusions: The essential characteristics of exemption from criminal liability are indicated, which should be taken into account when making a procedural decision to terminate the criminal case. It is proposed to bring the norms of the criminal procedure legislation governing the procedure for exemption from criminal liability in accordance with the ideology of substantive criminal law and deprive the courts of the right to render a verdict with exemption from criminal liability. According to the authors, this step will make it possible to draw a clear line between the institutes of exemption from criminal liability and exemption from punishment, as well as make full use of the incentive potential of exemption from criminal liability. Key words: exemption from criminal liability; exemption from punishment; circumstances allowing not to prosecute;insignificance of the act; circumstances precluding the crime of an act; voluntary refusal.
Читать статью