В Казахстане достаточно давно обсуждается вопрос о введении уголовной ответственности юридических лиц. Такая ответственность существует во многих иностранных государствах. Преступления, совершаемые в интересах и с участием юридического лица, отличаются высокой степенью общественной опасности, причиняют существенный вред интересам общества и государства, правам человека и гражданина, тщательно организованы, носят длительный характер, в них зачастую вовлекается много лиц. Таким образом, в отличие от обычного преступления физического лица, совершение преступления в интересах юридического лица либо с использованием организационных, финансовых, людских и иных ресурсов юридического лица, требует от общества и государства создания необходимых уголовно-правовых мер противодействия им. Целью статьи является изложение авторского видения в УПК отдельных норм института процессуальной формы привлечения к уголовной ответственности юридического лица. Научная новизна статьи определяется тем, что это первое научное изложение того, каким образом, необходимо закрепить в УПК систему норм касательно ведения судопроизводства в отношении юридических лиц. При написании статьи использованы общенаучные и частно-научные методы исследования норм и положений процессуального порядка оформления уголовной ответственности юридического лица. Объектом исследования являются закономерности в сфере уголовного судопроизводства с участием юридического лица-субъекта уголовной ответственности. Предметом исследования выступают нормы и положения УПК в части судопроизводства в отношении юридического лица, в интересах которого или с участием которого совершено преступление.Краткие выводы. 1) цельная картина института уголовной ответственности юридического лица, а тем более, наличие специальной формы судопроизводства с участием юридического лица, в теории уголовного права и уголовного процесса Казахстана, еще не сложилась; есть подходы, однако они, еще не отражают полного анализа и обобщения данной проблемы в отраслях права криминального цикла; 2) в принципе в уголовной политике Казахстана нет веских аргументов против внедре ния уголовной ответственности юридических лиц и соответствующей ей формы уголовного судопроизводства в УК, УПК и УИК. Ключевые слова: уголовное право, уголовный процесс, преступление, уголовная ответственность, субъект преступления, юридическое лицо.
Қоғамов М.Ш. Заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығы: осы санаттағы істер бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді қылмыстық-процестік реттеу мəселелері. Қазақстанда заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығын енгізу туралы мəселе талқыланып келе жатқанына біраз уақыт болды. Мұндай жауаптылық көптеген шетелдік мемлекеттерде көзделген. Заңды тұлғаның мүддесінде жəне оның қатысуымен жасалатын қылмыстар қоғамдық қауіптіліктің жоғары деңгейімен ерекшеленеді, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне, адам мен азаматтың құқықтарына айтарлықтай зиян келтіреді, созылмалы сипат тасиды, оларды жасауға əдетте көптеген адамдар тартылады. Осылайша, жеке тұлғаның кəдімгі қылмысымен салыстырғанда, қылмысты заңды тұлғаның мүдделерінде, заңды тұлғаның ұйымдық, қаржылық, адами жəне өзге де қорларын пайдалана отырып жасау қоғам мен мемлекеттен оларға қарсы іс-қимылдың қажетті қылмыстық-құқықтық шараларын қолға алуды талап етеді. Мақаланың мақсаты ҚПК-ке заңды тұлғаларды қылмыстық жауаптылыққа тартудың процестік нысаны институтын енгізу мəселесіндегі авторлық көзқарасты баяндау болып табылады. Мақаланың ғылыми жаңашылдығы заңды тұлғаларға қатысты сот ісін жүргізу жөніндегі нормалар жүйесін ҚПК-те қандай түрде бекіту қажеттігін алғашқы ғылыми баяндау болуымен айқындалады. Мақаланы жазу барысында заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығын рəсімдеудің процестік тəртібінің нормалары мен ережелерін зерттеудің жалпы-ғылыми жəне жеке-ғылыми əдістері пайдалан лды. Зерттеу объектісі қылмыстық жауаптылық субъектісі – заңды тұлға қатысатын қылмыстық сот ісін жүргізу саласындағы заңдылықтар болып табылады. Зерттеу пəнін ҚПК-тің соның мүддесінде немесе оның қатысуымен қылмыс жасалған заңды тұлғаға қатысты сот ісі жөніндегі нормалары мен ережелері құрайды. Қысқаша қорытындылар: 1) Қазақстандық қылмыстық құқық жəне қылмыстық процесс теориясында заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығы институтының тұтас көрінісі, əсіресе заңды тұлға қатысатын сот ісінің арнайы нысаны жөніндегі көзқарастар əзірше қалыптаспаған. Ұстанымдар бар, алайда олар аталмыш проблеманы криминалдық топтамаға кіретін құқық салаларында толық талдау мен жалпылауды қамтып көрсетпейді. 2) Негізінде Қазақстанның қылмыстық саясатында ҚК-ке жəне ҚПК-ке заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығын жəне оған сəйкес келетін қылмыстық сот ісін жүргізу нысанын енгізуге қарсы салмақты уəждер жоқ. Тірек сөздер: қылмыстық құқық, қылмыстық процесс, қылмыс, қылмыстық жауап тылық, қылмыс субъектісі, заңды тұлға.
Kogamov M.Ch. Criminal Corporate Liability: The Issues of Criminal-Commitment Procedures in such cases. Kazakhstan has been discussing an issue of criminal corporate liability. Many foreign countries have had such a practice. Crimes committed to the benefit of and with the involvement of a legal person differs in the level of danger to the society, do substantial harm to the interests of society and a state, and the rights of a citizen and a human. Such crimes are frequently long-lasting and involve groups of people. These crimes require criminal justice response from the state and the society as unlike crimes committed by individuals, committing a crime to the benefit of a legal person supposes the use of organizational, financial and human resources of the legal person, which makes it more serious. The author of the article presents his view of the prosecution procedures to be reflected in the Criminal Procedure Code. The article used general scientific methods and a technical method with the analysis of norms and regulations of criminal-commitment procedures for a legal person. The author of the article found out that the holistic view of the institution of criminal corporate liability has not been built so far either in the theory of criminal law or in the criminal proceedings in the Republic of Kazakhstan. There are some approaches developed but they scarcely reflect the analysis of the issue in the spheres of criminal justice. The criminal policy of Kazakstan has no contradictions or impediments to the implementation of criminal corporate liability and the form of criminal proceedings in the Criminal Code and the Criminal Procedure Code compliant to it. Key words: criminal law, criminal procedure, offence, criminal corporate liability, crime committer, legal entity.
Читать статью