(s.sayapin@kimep.kz)
С момента обретения независимости в 1991 году государства Центральной Азии приобретают все большее влияние в качестве региональных и международных игроков. Они вступили в Организацию Объединенных Наций и несколько региональных организаций, такие как Содружество Независимых Государств (СНГ), Организация Договора о коллективной безопасности (ОДКБ), Шанхайская организация сотрудничества (ШОС) и Евразийский экономический союз (ЕАЭС). Международное право играет важную роль в этих процессах государственного строительства и региональной интеграции, однако его признание в качестве инструмента политики и академической дисциплины не является последовательным. В частности, остается проблемой налаживание системных связей между практикой международного права и его академическими исследованиями. Целью статьи является обзорный анализ избранных доктрин и соответствующей отраслевой практики международного права в Центральной Азии. Научная новизна статьи заключается в формулировании рекомендаций по дальнейшей имплементации и применению международного права в регионе. Краткие выводы: 1) государствам Центральной Азии следует систематически проанализировать их соответствующие потребности и приоритеты в сфере имплементации международного права и утвердить программные документы, регулирующие его имплементацию, по крайней мере, в среднесрочной перспективе; 2) необходим регулярный экспертный диалог между сообществом ученых-международников и государствами Центральной Азии; 3) преподавание международного права следует связывать с актуальными проблемами в регионе; 4) центральноазиатские школы международного права следует постепенно интегрировать в международное научное сообщество. Ключевые слова: Евразийский экономический союз (ЕАЭС); международные организации; международное право; Организация Договора о коллективной безопасности (ОДКБ); Организация Объединенных Наций, Содружество Независимых Государств (СНГ); Центральная Азия; Шанхайская организация сотрудничества (ШОС).
Саяпин С.В. Орталық Азиядағы халықаралық құқық: теория және практика. 1991 жылы тәуелсіздігін алған кезден бастап, Орталық Азия мемлекеттері үлкен ықпал ете алатын аймақтық және халықаралық ойыншыларға айналып отыр. Олар Біріккен ұлттар ұйымына және Тәуелсіз мемлекеттер достастығы (ТМД), Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымы (ҰҚШҰ), Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ), Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) сияқты бірнеше аймақтық ұйымдарға енді. Халықаралық құқық мемлекеттік құрылыстың және аймақтық интеграцияның осы процестерінде маңызды рөл атқарады, бірақ оны саясат құралы және академиялық пән ретінде мойындау әлі де дәйекті емес. Атап айтқанда, халықаралық құқық практикасы мен оның академиялық зерттеулері арасында жүйелі байланыстар орнату проблема болып қалып отыр. Мақала мақсаты - Орталық Азиядағы халықаралық құқықтың таңдамалы доктриналары мен тиісті салалық практикасына шолу жасау. Мақаланың ғылыми жаңалығы аймақта халықаралық құқықты одан әрі имплементациялау мен қолдану жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдау болып отыр. Қысқаша тұжырымдары: 1) Орталық Азия мемлекеттері өздерінің халықаралық құқықты имплементациялау саласындағы тиісті қажеттіліктері мен басымдықтарын жүйелі түрде талдап, болмағанда жақын болашақтағы халықаралық құқық имплементациясын реттейтін бағдарламалық құжаттарды бекітуі керек; 2) халықаралық құқық ғалымдары қауымдастығы мен Орталық Азия мемлекеттері арасында тұрақты сараптамалық диалог қажет; 3) халықаралық құқықты оқытуды аймақтық өзекті проблемалармен байланыстырған жөн; 4) Орталықазиялық халықаралық құқық мектептерін халықаралық ғылыми қауымдастыққа біртіндеп енгізген жөн. Тірек сөздер: Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО), халықаралық ұйымдар, халықаралық құқық, Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымы (ҰҚШҰ), Біріккен ұлттар ұйымы, Тәуелсіз мемлекеттер достастығы (ТМД), Орталық Азия, Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ).
Sayapin S. International Law in Central Asia: Theory and Practice. Since their independence in 1991, the States of Central Asia (Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan) have been gaining in significance as regional and international actors. They have joined the United Nations and a few regional organizations, such as the Commonwealth of Independent States (CIS), the Collective Security Treaty Organization (CSTO), the Shanghai Cooperation Organization (SCO), and the Eurasian Economic Union (EAEU). International law has been playing an important role in these state-building and integration processes, yet its acceptance as a policy tool and academic discipline has not always been consistent. The purpose of the article consists in providing an overview of selected doctrines and relevant practice of international law in Central Asia. The scholarly novelty of the article lies in the formulation of recommendations for the further implementation and application of international law in the region. Brief conclusions: 1) the States of Central Asia should systematically analyze their respective needs and priorities in the field of implementation of international law and enact policy documents governing its implementation, at least, in the medium term; 2) a regular expert dialogue is needed between the community of international law scholars and the States of Central Asia; 3) the teaching of international law should be placed in the context of current issues in the region; 4) Central Asian schools of international law should be gradually integrated into the international scholarly community. Keywords: Central Asia; Collective Security Treaty Organization (CSTO); Commonwealth of Independent States (CIS); Eurasian Economic Union (EAEU); international law; international organizations; Shanghai Cooperation Organization (SCO); United Nations.