(a_orazbayeva@kazguu.kz; zh_temirbekov@kazguu.kz)
Актуальность статьи обусловлена наличием спорных вопросов по результатам изучения психического здоровья человека в состоянии алкогольного опьянения и отражением критериев вменяемости в нормативно-правовых предписаниях отечественного законодательства. Цель исследования – проанализировать особенности воздействия алкоголя на организм человека; изучить опыт некоторых стран по привлечению к ответственности лиц за правонарушения, совершенные в состоянии алкогольного опьянения; рассмотреть теоретико-правовые, нормативно-правовые аспекты юридической ответственности лиц, совершивших правонарушения в состоянии алкогольного опьянения. В процессе исследования использованы такие методы исследования как анализ, анкетирование, сравнительно-правовой метод, формально-юридический метод и другие. В результате исследования можно сделать вывод, что алкоголь признается веществом, вызывающим психическое расстройство; в отдельных странах за некоторые правонарушения, совершенные в алкогольном опьянении существует освобождение от юридической ответственности или ее смягчение; законодательство Республики Казахстан в части юридической ответственности за совершение правонарушений в состоянии алкогольного опьянения требует внесения изменений и дополнений с целью его приведения в соответствие с международными документами и научно-обоснованными результатами специалистов в области наркологии. Ключевые слова: алкоголь, вменяемость, ограниченная вменяемость, невменяемость, правонарушитель, алкогольное опьянение, юридическая ответственность, психическое расстройство, глубокое расстройство сознания, actio libera in causa.
Оразбаева А.А., Темірбеков Ж.Р. Алкогольдік масаң және ақыл-есі дұрыстық: дискуссиялық сұрақтар. Мақаланың өзектілігі алкогольдік масаң күйдегі адамның психикалық денсаулығын зерттеу нәтижелерінің және отандық заңнаманың нормативтік құқықтық нұсқамаларында есі дұрыстық критерийлерін көрсетудің арасында даулы сұрақтардың болуына байланысты. Зерттеудің мақсаты – алкогольдің адам ағзасына әсер ету ерекшеліктерін талдау; кейбір елдерде мас күйінде жасаған құқық бұзушылықтары үшін адамдарды жауапқа тарту тәжірибесін зерделеу; мас күйінде құқық бұзушылық жасаған тұлғалардың құқықтық жауапкершілігінің теориялық-құқықтық, нормативтік-құқықтық аспектілерін қарастыру. Зерттеу барысында анализ, сауалнама жүргізу, салыстырмалы-құқықтық әдіс, формальды-құқықтық әдіс және т.б зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижесінде алкоголь психикалық ауруды тудыратын зат ретінде танылады деген қорытынды жасауға болады; кейбір елдерде алкогольдік масаң күйде жасалған кейбір құқық бұзушылықтар үшін заңды жауапкершіліктен босату немесе оны жеңілдету қарастырылған; Қазақстан Республикасының заңнамасы субъект мас күйінде құқық бұзушылық жасағаны үшін заңды жауапкершілік бөлігінде халықаралық құжаттарға және наркология саласындағы мамандардың ғылыми негізделген нәтижелеріне сәйкес келтіру үшін өзгерістер мен толықтырулар енгізуді талап етеді. Тірек сөздер: алкоголь, ақыл-есі дұрыстық, ақыл-есі шектеулі, бейестілік, құқық бұзушы, алкогольдік мас болу, заңды жауапкершілік, психикалық бұзылу, сананың терең бұзылуы, actio libera in causa.
Orazbayeva A.A., Temirbekov Zh.R. The state of alcoholic drinking and sanity: discussion issues. The relevance of the article is due to the presence of controversial issues based on the results of the study of the mental health of a person in a state of alcoholic intoxication and the reflection of the criteria of sanity in the regulatory and legal requirements of domestic legislation. The purpose of the study is to analyze the characteristics of the effects of alcohol on the human body; to study the experience of some countries in prosecuting persons for offenses committed while intoxicated by alcohol; consider the theoretical and legal, regulatory and legislative aspects of the legal responsibility of persons who have committed offenses while intoxicated. In the course of the research, such research methods were used as analysis, questioning, comparative legal method, formal legal method and others. As a result of the study, it can be concluded that alcohol is recognized as a substance causing mental illness; in some countries, for some offenses committed in alcoholic intoxication, there is an exemption from legal liability or its mitigation; The legislation of the Republic of Kazakhstan in terms of legal responsibility for committing offenses while intoxicated by alcohol requires amendments and additions in order to bring it in line with international documents and scientifically grounded results of specialists in the field of narcology. Keywords: alcohol, sanity, limited sanity, insanity, delinquent, alcohol intoxication, legal liability, mental disorder, profound disorder of consciousness, actio libera in causa.