(s.idrysheva@kazguu.kz)
Мақала Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің мемлекеттік тілдегі мəтінін реформалау тақырыбына арналған. Тақырыптың өзектілігі аталмыш кодекстің қазақ тіліндегі мəтінінде көптеген нормалар оның орыс тіліндегі мағынасына сəйкес болмағандықтан, тəжірибеде оны пайдалануда едəуір проблемаларға əкеп соғатынымен жəне мұндай қателіктердің жүйелі кемшіліктерге айналуымен негізделеді. Құқықтық нормалар құрылымы кемшіліктерінің жүйелік сипаты олардың көптігімен; екі тілдегі мəтіндерде белгілі құқықтық терминдер мен институттарды қолдану кезінде теңтүпнұсқалық қағидатының бұзылуымен; көптеген логикалық, стилистикалық қателіктермен жəне құқықтық техниканың олқылықтарымен айқындалады. Мақаланың зерттеу пəні ретінде отандық Азаматтық кодекстің мемлекеттік тілдегі мəтінінде көп жылдар бойы тұрақты түрде қате қалыптасқан құқықтық нормалар мен институттар алынған. Зерттеу мақсаты - Азаматтық кодекстің мемлекеттік тілдегі мəтініндегі қателіктерді жүйелендіру, заң шығарушының еркін бұрмалайтын, құқықтық нормалар мен институттардың мағынасын жоғалтуына алып келетін, оларды дұрыс түсіну мүмкіндігінен айыратын жəне осы заңнамалық актінің нормаларын тиімді қолдануға кедергі болатын кемшіліктерін анықтап, оларды түзету жолдарын қарастыру. Мақаланы жазу барысында жүйелі-құрылымдық талдау əдісі, салыстырмалы-құқықтық, формальды-құқықтық əдістер, логикалық жəне семантикалық талдаулар, модельдеу əдісі қолданылған. Сыни талдау нəтижелері бойынша автор Азаматтық кодекстің мемлекеттік тілдегі мəтініндегі жүйелі олқылықтардың бірталайын анықтап, оларды зерделеп, қате қалыптасқан құқықтық нормалар мен институттар мəтіндерінің нақты редакцияларын ұсынады. Жұмыс М.С. Нəрікбаев атындағы КАЗГЮУ Университеті Құқық жоғары мектебінің «Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасын реформалау» ғылыми бағытын іске асыру аясында орындалған. Тірек сөздер: Азаматтық кодекс, жүйелік кемшіліктер, қате аударма, мағынаны бұрмалау, құқық институты, құқықтық саясат тұжырымдамасы, несие беруші, талап қою мерзімі, айырбас келісім шарты, сыйға тартуға уəде беру.
Идрышева С.К. Совершенствование гражданского законодательства: проблемы аутентичности текстов закона. Статья посвящена реформированию Гражданского кодекса Республики Казахстан на государственном языке. Актуальность темы обусловлена тем, что текст данного кодекса на казахском языке во многих случаях не соответствует смыслу этого основного законодательного акта на русском языке, что на практике приводит к существенным проблемам в его использовании, и такие ошибки приобрели системный характер. Системный характер недостатков правовых норм основан на их многочисленности, нарушении принципов аутентичности устоявшихся юридических терминов и институтов на двух языках, многочисленных логических, стилистических нарушениях и недостатках юридической техники. Предметом исследования являются правовые нормы и институты, которые в течение многих лет неверно формировались в тексте Гражданского кодекса на государственном языке. Цель статьи - выявить системные недостатки, ошибки в тексте ГК на государственном языке, искажающие волю законодателя, влекущие утрату смысла правовых норм и институтов, их неправильное понимание и препятствующие эффективному применению гражданского законодательства. При написании статьи использовались общенаучные методы, в том числе систематический, сравнительно-правовой, формально-юридический; логический и семантический анализ, моделирование. По результатам критического исследования автором выявлен ряд системных недостатков в тексте ГК на государственном языке, проведен их анализ и даны конкретные рекомендации по устранению ошибок в текстах ошибочных правовых норм и институтов, приведены их редакции. Работа выполнена в рамках реализации приоритетного научного направления «Реформирование гражданского законодательства Республики Казахстан» ВШП АО «Университет КАЗГЮУ имени М.С. Нарикбаева». Ключевые слова: Гражданский кодекс, системные недостатки, неверный перевод, искажение смысла, институт права, Концепция правовой политики, кредитор, срок исковой давности, договор мены, обещание дарения.
Idrysheva S.K. Improvement of civil legislation: issues of the authenticity of legal texts. The article is devoted to reforming the Civil Code of the Republic of Kazakhstan in the state language. The relevance of the topic is determined by the fact that the text of this code in the Kazakh language in many cases does not correspond to the meaning of this basic legislative act in Russian, which in practice leads to significant problems in its use, and such errors have become systemic. The systemic nature of the shortcomings of legal standards is based on their multiplicity, violation of the principles of authenticity of established legal terms and institutions in two languages, numerous logical, stylistic errors and shortfalls of legal technology. The subject of the research includes legal standards and institutions, which for many years have been systematically formed improperly in the text of the Civil Code in the state language. The article is aimed to identify systemic shortcomings, errors in the text of the Civil Code in the state language, distorting the will of the legislator, entailing the loss of the meaning of legal standards and institutions, their misunderstanding and hindering the effective application of civil legislation. When writing the article, the author used general scientific methods, including systematic, comparative legal, formal legal methods; logical and semantic analysis, modeling. Based on the results of a critical study, the author identified a number of systemic shortcomings in the text of the Civil Code in the state language, analyzed them and provided specific recommendations for eliminating errors in the texts of erroneous legal standards and institutions, and presented their editions. The work was carried out within the framework of implementing the research area "Reforming the civil legislation of the Republic of Kazakhstan" of the HSL of JSC "M.S. Narikbayev KAZGUU University". Keywords: Civil code, systemic shortfalls, incorrect translation, distortion of meaning, institution of law, concept of legal policy, creditor, limitation period, barter agreement, promise of donation.
Для цитирования и библиографии: Идрышева С.К. Азаматтық заңнаманы жетілдіру құқықтық саясаттың өзекті бағыты ретінде // Право и государство. 2021. № 2 (91). – С. 61-74. DOI: 10.51634/2307-5201_2021_2_61