The article observes legal status, role and functions of the National Human Rights Institutions (NHRI), in transition countries, based on the experience of CIS countries with respect to Paris Principles (1993) as set of international standards, that frame and guide the work of NHRIs. It is emphasized that there is no ideal or single accepted structure for NHRIs. At the same time the national human rights institutions have to comply with the general criteria, such as independence, human rights mandate, adequate funding, and transparent selection and appointment process. Keywords: Human rights, national institutions, UN, Paris Principles, international human rights instruments, Human Rights Commission, Ombudsman, legal status, United Nations Development Programme, Office of the High Commissioner for human rights.
Л. Байшина: Өтпелі елдердегі адам құқықтары бойынша ұлттық институттардың рөлі мен қызметі париж қағидалары тұрғысынан. Мақалада өтпелі елдердегі, мысал ретінде ТМД елдеріндегі адам құқықтары бойынша ұлттық институттардың құқықтық мәртебесі, рөлі мен қызметі ұлттық құқық қорғау мекемелерінің жұмысын анықтайтын халықаралық стандарттардың жиынтығы ретінде БҰҰ Париж Қағидалары (1993 ж.) тұрғысынан қарастырылады. Бұл Қағидаларға сәйкес адам құқықтары бойынша ұлттық институттарды қалыптастыруда және жұмыс істетуде өте оңды немесе жалғыз мойындалған стандарт болмайтындығы атап көрсетіледі. Сонымен бірге, ұлттық құқық қорғау мекемелері өздерінің адам құқықтарын қорғау саласындағы тәуелсіздік, адам құқықтары бойынша мандат, жеткілікті қаржыландыру және іріктеу мен тағайындаудың ашық процесі сияқты міндеттерін анықтайтын жалпы өлшемдерге сәйкес болуы тиіс. Түйінді сөздер: адам құқығы, ұлттық институттар, БҰҰ, Париж қағидалары, адам құқықтары саласындағы халықаралық құралдар, адам құқықтары бойынша комиссия, омбудсмен, құқықтық мәртебе, БҰҰ Дамыту Бағдарламасы, адам құқықтары БҰҰ Жоғарғы Комиссарының Кеңсесі. 
Л. Байшина: Роль и функции национальных институтов по правам человека в переходных странах с точки зрения парижских принципов. В статье рассмотрен правовой статус, функции и роль национальных институтов по правам человека в переходных странах, на примере стран СНГ, с точки зрения Парижских Принципов ООН (1993 г.) как набора международных стандартов, определяющих работу национальных правозащитных учреждений. Отмечается, что в соответствии с этими Принципами не существует идеального или единственно признанного стандарта в формировании и функционировании национальных институтов по правам человека. Вместе с тем, национальные правозащитные учреждения должны соответствовать общим критериям, определяющим их задачи в области защиты прав человека, таким как независимость, мандат по правам человека, достаточное финансирование и прозрачные процессы отбора и назначения. Ключевые слова: права человека, национальные институты, ООН, Парижские принципы, международные инструменты в области прав человека, комиссия по правам человека, омбудсмен, правовой статус, Программа Развития ООН, Офис Верховного Комиссара ООН по правам человека.
Читать статью