(diana.batyrbekova.92@mail.ru)
В статье рассматриваются актуальные вопросы функционирования Международного финансового центра «Астана» (далее – МФЦА) на территории Республики Казахстан. Анализируя действующее право Республики Казахстан и МФЦА, автор приходит к выводу, что законодательство Республики Казахстан начало придавать актам МФЦА, в частности решениям суда МФЦА и Международного арбитражного центра юридически обязательный характер на всей территории Республики Казахстан. Данный вывод базируется на том, что в 2020 году в Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан (далее – ГПК РК) и Закон Республики Казахстан «Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей» были внесены соответствующие изменения и дополнения, которые предусматривают обязательность исполнения решений и приказов суда МФЦА на всей территории Республики Казахстан наряду с актами судов Республики Казахстан. Предметом исследования является действующее право МФЦА и его взаимодействие с действующим правом Республики Казахстан. Предлагаемая публикация имеет целью показать взаимодействие действующего права МФЦА и действующего права Республики Казахстан.Междисциплинарный характер предмета исследования позволил использовать методологию следующих юридических наук: теория государства и права, конституционное право Республики Казахстан, международное публичное право, сравнительное правоведение. Освещая те или иные аспекты исследования, мы сочетали методы из различных групп: всеобщие; общенаучные (анализ, синтез); специальные; частно-научные (формально-юридический). Методы сравнительного правоведения: ряд концептуальных подходов, в частности – цивилизационный, герменевтический, системный и функциональный подходы. Научная новизна публикации заключается в том, что в работе при анализе действующего права МФЦА нами сформулированы два подхода. Первый подход основан на том, что действующим правом МФЦА является право самого МФЦА, и, хотя здесь возможны отдельные элементы функционирования иностранного права, нельзя говорить о заимствовании иностранного права, т.е. о рецепции английского общего права в правовую систему Казахстана. Второй поход, которого мы придерживаемся, предусматривает, что в результате создания и функционирования МФЦА происходит взаимодействие и взаимовлияние действующего права МФЦА и действующего права Республики Казахстан. Кроме того, в статье отмечается, что юрисдикция МФЦА, в том числе и в форме решений суда МФЦА, в которой помимо казахстанского права действуют принципы, нормы и прецеденты права Англии и Уэльса, в предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан случаях распространяется не только на территорию города Нур-Султан, где функционирует особый правовой режим, но и может охватывать всю территорию Республики Казахстан. Ключевые слова: действующее право МФЦА; действующее право РК; правовая система; конвергенция; рецепция; аккультурация; преемственность; Международный финансовый центр «Астана»; общее право; принципы, нормы и прецеденты права Англии и Уэльса.
Батырбекова Д.С. «Астана» Халықаралық қаржы орталығының қолданыстағы құқығы және оның Қазақстан Республикасының қолданыстағы құқығымен өзара әрекеттесуі. Мақалада «Астана» Халықаралық қаржы орталығының (бұдан әрі – АХҚО) Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істеуінің өзекті мәселелері қарастырылады. Қазақстан Республикасының және АХҚО-ның қолданыстағы құқығын талдай отырып, автор Қазақстан Республикасының заңнамасы АХҚО актілеріне, атап айтқанда АХҚО сотының және халықаралық төрелік орталығының шешімдеріне Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында заңдық міндетті сипат бере бастады деген қорытындыға келеді. Бұл қорытынды 2020 жылы Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексіне (бұдан әрі – ҚР АПК) және «Атқарушылық iс жүргiзу және сот орындаушыларының мәртебесi туралы» Қазақстан Республикасының Заңына АХҚО сотының шешімдері мен бұйрықтарын Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында Қазақстан Республикасы соттарының актілерімен қатар орындау міндеттілігін көздейтін тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізілгеніне негізделеді. Зерттеу пәні АХҚО-ның қолданыстағы құқығы және оның Қазақстан Республикасының қолданыстағы құқығымен өзара әрекеттесуі болып табылады. Ұсынылып отырған жарияланымның мақсаты АХҚО-ның қолданыстағы құқығы мен ҚР қолданыстағы құқығының өзара әрекеттесуін көрсету болып табылады. Зерттеу пәнінің пәнаралық сипаты келесі заң ғылымдарының әдіснамасын қолдануға мүмкіндік берді: мемлекет және құқық теориясы, Қазақстан Республикасының конституциялық құқығы, халықаралық жария құқық, салыстырмалы құқықтану. Зерттеудің осы немесе басқа қырларын аша отырып, біз әртүрлі топтардың әдістерін біріктірдік: әмбебап; жалпы ғылыми (талдау, синтез); арнайы; жеке-ғылыми (формальды-құқықтық). Салыстырмалы құқықтану әдістері: бірқатар тұжырымдамалық тәсілдер, атап айтқанда, өркениеттік, герменевтикалық, жүйелік және функционалдық тәсілдер. Жарияланымның ғылыми жаңалығы – АХҚО-ның қолданыстағы құқығын талдау кезінде біз екі ұстаным тұжырымдаймыз. Бірінші ұстаным АХҚОның қолданыстағы құқығы АХҚО-ның өзінің құқығы болып табылатындығына негізделген және мұнда шетелдік құқықтың әрекет етуінің жекелеген элементтері мүмкін болса да, шетелдік құқықты қабылдау, яғни Қазақстанның құқықтық жүйесіне ағылшын жалпы құқығын рецепциялау туралы айтуға болмайды. Біз басшылыққа алып отырған екінші ұстаным АХҚО-ның құрылуы мен жұмыс істеуінің нәтижесінде АХҚО-ның қолданыстағы құқығы мен Қазақстан Республикасының қолданыстағы құқығының өзара әрекеттесуі және өзара әсер етуі орын алатынын көздейді. Бұдан басқа, мақалада АХҚО юрисдикциясы, оның ішінде қазақстандық құқықтан басқа, Англия мен Уэльс құқығының принциптері, нормалары мен прецеденттері қолданылатын АХҚО сотының шешімдері нысанында, Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларда ерекше құқықтық режим жұмыс істейтін Нұр-Сұлтан қаласының аумағы шегін ғана емес, сондай-ақ Қазақстан Республикасының бүкіл аумағын қамтуы мүмкін екендігі атап өтілген. Тірек сөздер: АХҚО-ның қолданыстағы құқығы; ҚР қолданыстағы құқығы; құқықтық жүйе; конвергенция; рецепция; аккультурация; сабақтастық; «Астана» халықаралық қаржы орталығы; жалпы құқық; Англия мен Уэльс құқығының принциптері, нормалары және прецеденттері.
Batyrbekova D.S. The functioning law of the Astana International Financial Center and its interaction with the functioning law of the Republic of Kazakhstan. The article discusses topical issues of the functioning of the Astana International Financial Center (hereinafter – the AIFC) on the territory of the Republic of Kazakhstan. Analyzing the functioning law of the Republic of Kazakhstan and the AIFC, the author comes to the conclusion that the legislation of the Republic of Kazakhstan is to give the AIFC acts, in particular the decisions of the AIFC Court and the International Arbitration Center (hereinafter – IAC) a legally binding character within the territory of the Republic of Kazakhstan. This conclusion is based on the fact that in 2020, the Civil Procedure Code of the Republic of Kazakhstan and the Law of the Republic of Kazakhstan «On Enforcement Proceedings and the Status of Enforcement Agents» were introduced amendments and additions that provide for the decisions and orders of the AIFC Court to be mandatory for their execution throughout the territory of the Republic of Kazakhstan, along with acts of the courts of the Republic of Kazakhstan. The subject of the research is the functioning law of the AIFC and its interaction with the functioning law of the Republic of Kazakhstan. The proposed publication aims to show the interaction of the functioning law of the AIFC and the functioning law of the Republic of Kazakhstan. The interdisciplinary nature of the research subject made it possible to use the methodology of the following branches of legal studies: theory of state and law, constitutional law of the Republic of Kazakhstan, public international law, comparative law. Covering certain aspects of research, we combined methods from different groups: general; general scientific (analysis, synthesis); special; private scientific (formal legal). Comparative law methods: a number of conceptual approaches, in particular civilizational, hermeneutic, systemic and functional approaches. The scientific novelty of the publication lies in the fact that when analyzing the functioning law of the AIFC, we formulated two approaches. The first approach is based on the fact that the functioning law of the AIFC is the law of the AIFC itself, and although certain elements of the functioning of foreign law are possible here, we cannot talk about adopting foreign law, i.e. on the reception of English common law in the legal system of Kazakhstan. The second approach, which we adhere to, provides that as a result of the creation and functioning of the AIFC, there is an interaction and mutual influence of the functioning law of the AIFC and the functioning law of the Republic of Kazakhstan. In addition, in the article it is noted that the jurisdiction of the AIFC, including it being in the form of decisions of the AIFC Court, in which, in addition to Kazakh law, there are principles, norms and precedents of the law of England and Wales, in cases provided for by the legislative acts of the Republic of Kazakhstan extends not only within the territory of Nur-Sultan, where a special legal regime operates, but it can also cover the entire territory of the Republic of Kazakhstan. Keywords: functioning law of the AIFC; functioning law of the Republic of Kazakhstan; legal system; convergence; reception; acculturation; continuity; Astana International Financial Center; common law; principles; norms and precedents of the law of England and Wales.