(belarev@mail.ru)
В настоящее время значение сравнительно-правовых исследований для развития юридической науки не подвергается сомнению. Именно сравнительное правоведение расширяет горизонты правовых исследований, позволяет увидеть общие закономерности и специфические черты национальных правовых систем, выделить и учесть положительный и отрицательный опыт правового регулирования. Предметом данного исследования стали уголовно-правовые нормы российского и казахского законодательства о неоконченном преступлении. Цель работы – представить сравнительно-правовое исследование норм уголовно-правового института неоконченного преступления в российском и казахстанском уголовном праве. В процессе исследования были использованы методы сравнения норм о неоконченном преступлении в УК РФ и УК РК, сопоставления терминологии, используемой в УК РФ и УК РК. Новизна исследования подтверждается сделанными выводами: 1) автор показал, что понятия «преступление», используемые российским и казахстанским законодателем, не тождественны по содержанию и объему, что даже при совпадении названий категорий преступлений, признаки категорий различаются; 2) автором выделены некоторые различия в регулировании уголовной ответственности за неоконченное преступление в уголовном законе РФ и РК: так, УК РК содержит четкое указание на то, что неоконченные преступления совершаются только с прямым умыслом. Положительно оценена позиция законодателей Казахстана привлекать к уголовной ответственности за приготовление к террористическому преступлению независимо от категории преступления; 3) по российскому уголовному закону ответственность за покушение на преступление наступает независимо от категории совершаемого преступления. Законодатель Казахстана в этом вопросе демонстрирует гуманистический подход и принцип экономии уголовной репрессии. Покушение на преступления небольшой тяжести, а равно и покушение на совершение уголовного проступка уголовную ответственность не влекут; 4) в качестве рекомендации автор отмечает на необходимость привести в соответствие в ст. 25 УК РК формулировку причин недоведения до конца приготовления и покушения на преступление, сделав ее единой для стадий неоконченного преступления. Ключевые слова: преступление, уголовный проступок, стадии преступления, неоконченное преступление, приготовление, покушение, оконченное преступление, категории преступлений, террористические преступления, уголовное правонарушение.

Для цитирования и библиографии: Беларева О.А. Сравнительная характеристика стадий неоконченного преступления по уголовному законодательству Российской федерации и Республики Казахстан // Право и государство. 2021. № 1 (90). – С. 29-39. DOI: 10.51634/2307-5201_2021_1_29

Беларева О.А. Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы бойынша аяқталмаған қылмыс сатыларының салыстырмалы сипаттамасы. Қазіргі кезде заң ғылымының дамуы үшін салыстырмалы-құқықтық зерттеулердің маңыздылығы күмəн тудырмайды. Дəл осы салыстырмалы құқықтану құқықтық зерттеулердің көкжиегін кеңейтеді, ұлттық құқықтық жүйелердің жалпы заңдылықтары мен ерекшеліктерін көруге, құқықтық реттеудің оң жəне теріс тəжірибесін бөліп көрсетуге жəне ескеруге мүмкіндік береді. Бұл зерттеудің пəні ресейлік жəне қазақстандық заңнаманың аяқталмаған қылмыс туралы қылмыстыққұқықтық нормалары болды. Жұмыстың мақсаты – ресейлік жəне қазақстандық қылмыстық құқықтағы аяқталмаған қылмыс қылмыстық-құқықтық институтының нормаларын салыстырмалы-құқықтық зерттеуді ұсыну. Зерттеу барысында РФ ҚК-дегі жəне ҚР ҚК-дегі аяқталмаған қылмыс туралы нормаларды салыстыру, РФ ҚК-де жəне ҚР ҚК-де қолданылатын терминологияны салыстыру əдістері қолданылды.Зерттеудің жаңашылдығы жасалған қорытындылармен расталады: 1) автор ресейлік жəне қазақстандық заң шығарушылар қолданатын «қылмыс» ұғымдары мазмұны мен көлемі жағынан бірдей еместігін, тіпті қылмыс санаттарының атаулары сəйкес келсе де, санаттардың белгілері əр түрлі болатынын көрсетті; 2) автор РФ жəне ҚР қылмыстық заңдарында аяқталмаған қылмыс үшін қылмыстық жауаптылықты реттеудегі кейбір айырмашылықтарды атап көрсетеді: мысалы, ҚР ҚК аяқталмаған қылмыстар тек тікелей қасақаналықпен жасалатыны туралы нақты нұсқауды қамтиды. Қазақстан заң шығарушыларының қылмыс санатына қарамастан, террористік қылмысқа дайындалғаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тарту ұстанымы оң бағаланады; 3) ресейлік қылмыстық заң бойынша қылмысқа оқталу үшін жауаптылық жасалып жатқан қылмыс санатына қарамастан туындайды. Бұл мəселеде Қазақстанның заң шығарушысы гуманистік көзқарас пен қылмыстық қуғынсүргінді үнемдеу принципін көрсетеді. Онша ауыр емес қылмыстарға, сондай-ақ қылмыстық теріс қылық жасауға оқталу қылмыстық жауаптылыққа əкеп соқтырмайды; 4) ұсыныс ретінде автор ҚР ҚК 25-бабында қылмысқа дайындалу мен оған оқталуды ақырына дейін жеткізбеу себептерінің тұжырымдалуын сəйкестендіріп, оны аяқталмаған қылмыс сатылары үшін бірыңғай ету керектігін атап өтеді. Тірек сөздер: қылмыс, қылмыстық теріс қылық, қылмыс сатылары, аяқталмаған қылмыс, дайындалу, оқталу, аяқталған қылмыс, қылмыс санаттары, террористік қылмыстар, қылмыстық құқық бұзушылық.
Belareva O.A. Comparative characteristics of the stages of an unfinished crime under the criminal legislation of the Russian Federation and the Republic of Kazakhstan. Currently, the importance of comparative legal research for the development of legal studies is not in question. It is comparative legal science that expands the horizons of legal research, enables to see general patterns and specific features of national legal systems, to highlight and take into account the positive and negative experience of legal regulation. The subject of this research is the criminal law standards of the Russian and Kazakh legislation on an inchoate crime. The work is aimed to present a comparative legal study of the criminal legal institution of inchoate crime in the norms of Russian and Kazakh criminal law. In the course of the research, the author applied methods of comparing the norms of an inchoate crime in the Criminal Code of the Russian Federation and the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan, drawing the parallel between the terminology used in the Criminal Code of the Russian Federation and the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan. The novelty of the research is confirmed by the conclusions drawn: 1) the author showed that the concepts of “crime” used by the Russian and Kazakh legislators are not identical in content and scope, that even if the names of the categories of crimes coincide, the attributes of the categories differ; 2) the author highlighted some differences in the regulation of criminal liability for an inchoate crime in the criminal law of the Russian Federation and the Republic of Kazakhstan: for example, the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan contains a clear indication that inchoate crimes are committed only with direct intent; the position of the legislators of Kazakhstan to prosecute for preparation for a terrorist crime, irrespective of the category of the crime, was positively evaluated; 3) under the Russian criminal law, responsibility for attempted crime occurs regardless of the category of the crime being committed; the legislators of Kazakhstan in this matter demonstrate a humanistic approach and the principle of economy of criminal repression: attempted minor offences, as well as attempted committing a misdemeanor offense shall not entail criminal liability; 4) as a recommendation, the author noted the need to bring in line with Art. 25 of the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan, the wording of the reasons for not completing the preparation and attempted crime, making it unified for the stages of the inchoate crime. Key words: crime, misdemeanor offense, stages of a crime, inchoate crime, preparation, attempt, completed crime, categories of crimes, terrorist crimes, criminal offense.
Читать статью