(satanova1969@mail.ru)
Актуальность темы статьи заключается в выявлении последствий применения ряда законодательных актов Российской Империи, принятых в ходе борьбы с политическими преступлениями («Положение об усиленной и чрезвычайной охране», «О мерах к охранению государственного порядка и общественного спокойствия» 1881 года) в отношении Туркестанского военного округа. Предметом исследования являются вышеприведенные законодательные акты, имевшие временный характер, но широко применявшиеся на территории Туркестанского военного округа. Цель работы – исследовать роль и историческое значение мер законодательного характера, задача которых заключалась в пресечении политических преступлений. При подготовке статьи автором были использованы такие методы исследования, как сравнительный и сопоставительный анализ полученных результатов; метод систематизации исторических данных. Новизна работы обусловлена использованием архивных материалов, ранее не привлекавшихся в научный оборот; законодательных актов, не подвергавшихся научному анализу и исследованию. Основные выводы. Политическая активность населения в Туркестанском военном округе в описываемый период вызывала серьезные опасения со стороны действующей власти, что в свою очередь сподвигло последних к принятию временных законодательных актов, на основании которых лица могли привлекаться к уголовной ответственности за совершение политических преступлений. Чрезвычайные законы военного времени не разграничивали действие данных законодательных актов по субъектам, в отношении которых они применялись, тем самым подвергая лиц, имеющих непосредственное отношение к военной службе и не имеющих к ней отношения, одним и тем же видам наказания (как правило смертной казни). Массовое применение норм «Положения об усиленной и чрезвычайной охране» и «О мерах к охранению государственного порядка и общественного спокойствия» не возымело своего изначально запланированного результата, поскольку революционный накал в среде населения Туркестанского военного округа не спал, а более того усугубился. Это доказывается последующими историческими событиями, приведшими к революции и народным восстаниям. Ключевые слова: политические преступления, Российская Империя, Туркестанский край, законодательные акты, военное положение, военно-полевые суды, смертная казнь, революция.

Сатанова Л.М. Саяси қылмыстармен күрес (Түркістан әскери округінің тұрақты емес әскерлері мысалында). Мақала тақырыбының өзектілігі саяси қылмыстарға қарсы күрес кезінде Түркістан әскери округіне қатысты қабылданған Ресей империясының бірқатар заңнамалық актілерінің (1881 жылғы «Күшейтілген және төтенше қорғаныс туралы Ереже», «Мемлекеттік тәртіп пен қоғамдық тыныштықты қорғау шаралары туралы Ереже») салдарын анықтаудан көрінеді. Зерттеу пәні уақытша сипатқа ие, бірақ Түркістан әскери округі аумағында кеңінен қолданылған жоғарыда келтірілген заңнамалық актілер болып табылады. Жұмыстың мақсаты – саяси қылмыстардың жолын кесу міндетін арқалаған заңнамалық сипаттағы шаралардың рөлі мен тарихи маңызын зерттеу. Мақаланы дайындау кезінде автор алынған нәтижелерді салыстырмалы талдау, тарихи деректерді жүйелеу сияқты зерттеу әдістерін қолданды. Жұмыстың жаңашылдығы бұрын ғылыми айналымға тартылмаған мұрағат материалдарының, ғылыми талдауға және зерттеуге ұшырамаған заңнамалық актілердің пайдаланылуымен айқындалады. Негізгі қорытындылар. Сипатталған кезеңде Түркістан әскери округіндегі халықтың саяси белсенділігі сол кездегі билік тарапынан елеулі алаңдаушылық туғызды, бұл өз кезегінде соңғыны саяси қылмыстар жасағаны үшін қылмыстық жауапкершілікке тарту мүмкіндігін көздейтін уақытша заңнамалық актілерді қабылдауға итермеледі. Соғыс уақытындағы төтенше заңдар осы заңнамалық актілердің қолданысын субъектілер бойынша жіктемеді, сол арқылы әскери қызметке тікелей қатысы бар адамдарды да, оған қатысы жоқ адамдарды да жазаның бірдей түрлеріне (әдетте, өлім жазасына) ұшыратты. «Күшейтілген және төтенше қорғаныс туралы Ереже», «Мемлекеттік тәртіп пен қоғамдық тыныштықты қорғау шаралары туралы Ереже» нормаларының жаппай қолданылуы бастапқыда жоспарланғандай нәтиже бермеді, өйткені Түркістан әскери округі тұрғындары арасындағы революциялық шиеленіс бәсеңсімеді, тіпті өрши түсті. Мұны революция мен халық көтерілістеріне әкелген кейінгі тарихи оқиғалар дәлелдейді. Тірек сөздер: саяси қылмыстар, Ресей Империясы, Түркістан өлкесі, заңнамалық актілер, соғыс жағдайы, әскери-далалық соттар, өлім жазасы, революция.

Satanova L.M. Combating political crimes (on the example of the irregular troops of the Turkestan Military District). The relevance of the topic of the article is determined by the identification of the consequences of the application of a number of legislative acts of the Russian Empire adopted in the fight against political crimes (“Regulations on enhanced and emergency protection”, “On measures to protect public order and public peace” of 1881) in relation to the Turkestan Military District. The subject of the study is the above-mentioned legislative acts, which were temporary in nature, but were widely used in the territory of the Turkestan Military District. The purpose of the work is to investigate the role and historical significance of legislative measures, the task of which was to suppress political crimes. During the research the author used such research methods as comparative method and comparative analysis of the results obtained; method of systematization of historical data. The novelty of the work is determined by the use of archival materials that were not previously involved in scientific circulation, legislative acts that were not subjected to scientific analysis and research. Main conclusions. The political activity of the population in the Turkestan Military District during the described period caused serious concerns on the part of the current government, which in turn prompted the latter to adopt temporary legislative acts on the basis of which people could be held criminally liable for committing political crimes. The emergency laws of wartime did not differentiate the effect of these legislative acts by the subject in respect of which they were applied, thereby subjecting persons directly related to military service and not related to it to the same types of punishment (usually the death penalty). The mass application of the norms of the “Regulations on enhanced and emergency protection” and “On measures to protect public order and public peace” did not have its originally planned result, since the revolutionary intensity among the population of the Turkestan Military District did not subside, and moreover, worsened. This is proved by subsequent historical events that led to the revolution and people’s uprisings. Keywords: political crimes, Russian Empire, Turkestan region, legislative acts, martial law, field-military courts, death penalty, revolution.

Читать статью

(daneker@mail.ru)
Актуальность статьи заключается в том, что затрагиваются такие фундаментальные вопросы, как возникновение государства и права (поддерживается «денежная» теория). Автор предлагает новую научную трактовку валютного союза. Такой союз рассматривается как явление внутри общества в виде валютных взаимоотношений членов общества между собой. Эти валютные отношения, достигнув высокой степени концентрации, постепенно содействовали интеграции родов и племен в общество. Такое многочисленное общество могло существовать, функционировать в этом качестве только в форме государства с его разветвленным государственным управленческим механизмом. На основе методов анализа и синтеза, компаративизма изучены статус и деятельность валютных союзов античного мира. Предмет исследования статьи - валютные союзы и их связь с отдельными государствами, их внутренним функционирующим правом. Новизна исследования состоит в том, что автор анализирует конфедеративную интеграцию городов-полисов, которая ориентирована на военно-политическое сотрудничество, на наличие плюрализма эмиссионных центров. Другим элементом новизны в статье является то, что федеративная интеграция возникает прежде всего благодаря наличию единого либо крупного, доминирующего центра по эмиссии серебряных и (или) золотых монет. Доказывается мысль о том, что централизация власти возможна только вследствие централизации эмиссии денег, денежной массы. К выводам статьи следует отнести то, что отношения между валютными союзами-государствами становились отношениями межгосударственного характера, что порождало некоторые элементы международного права. У сегодняшней валюты есть огромный потенциал: на повестке дня стоят вопросы активного использования электронной валюты, которая будет функционировать внутри государства и в мировом сообществе. Все это требует от всех стран, в том числе и Казахстана, определять свое место в современном валютном, валютно-правовом мире. Ключевые слова: валюта, валютный союз, международное право, античность, золото, серебро, монета, валютная интеграция, эмиссионные центры, бимонетная система.

Сəрсембаев Д.М. Eжелгі валюталық одақтар қоғамның мемлекет нысанындағы интеграциясының жəне құқықтың пайда болуының негізі ретінде. Мақала тақырыбының өзектілігі автордың валюталық одақтың жаңа ғылыми түсіндірмесін ұсынуында. Мұндай одақ қоғам мүшелерінің бір-бірімен валюталық өзара қарым-қатынастары түріндегі қоғам ішілік құбылыс ретінде қарастырылады. Бұл валюталық қатынастар шоғырланудың жоғары деңгейіне жетіп, біртіндеп рулар мен тайпалардың қоғамға бірігуіне мүмкіндік берді. Мұндай үлкен қоғам осы сапада тек тармақталған мемлекеттік басқару тетігі бар мемлекет нысанында өмір сүре жəне жұмыс істей алды. Талдау жəне синтездеу, компаративизм əдістері негізінде ежелгі əлемнің валюталық одақтарының мəртебесі мен қызметі зерттелді. Мақаланың зерттеу пəнін əрбір валюталық одақтың өзінің ішкі жұмыс істейтін құқығы бар жеке мемлекет ретінде қарастырылуы құрайды. Зерттеудің жаңалығы автордың əскери-саяси ынтымақтастыққа, эмиссиялық орталықтардың плюрализмінің болуына бағдарланған полис-қалалардың конфедеративті интеграциясын талдауынан көрінеді. Мақаланың жаңашылдығының тағы бір элементі - федералдық интеграцияның, ең алдымен, күміс жəне (немесе) алтын монеталар шығару жөніндегі бірыңғай немесе ірі үстем орталықтың болуының арқасында пайда болатыны. Билікті орталықтандыру ақша шығаруды, ақша массасын орталықтандыру нəтижесінде ғана мүмкін екендігі туралы ой дəлелденеді. Мақаланың қорытындыларына валюталық одақ-мемлекеттер арасындағы қатынастар мемлекетаралық сипаттағы қатынастарға айналғанын, бұл халықаралық құқықтың кейбір элементтерін тудырғанын жатқызуға болады. Қазіргі кездегі валютаның зор əлеуеті бар: күн тəртібінде мемлекет ішінде жəне əлемдік қоғамдастықта айналыста болатын электрондық валютаны белсенді пайдалану мəселелері тұр. Мұның бəрі барлық елдерден, соның ішінде Қазақстаннан, заманауи валюталық, валюталық-құқықтық əлемдегі өз орнын анықтауды талап етеді. Тірек сөздер: валюта, валюталық одақ, халықаралық құқық, ежелгі дүние, алтын, күміс, монета, валюталық интеграция, эмиссиялық орталықтар, бимонеттік жүйе.

Sarsembayev D.M. Monetary unions of the ancient world as the basis of integration of society by formation of a state and emergence of law. The relevance of the topic of this article consists in a new scientific interpretation of a monetary union suggested by the author. Such a union is considered as a phenomenon within the society in the form of monetary relations between the members of the society. These monetary relations, having reached high concentration, gradually allowed the clans and tribes to unite into a society. Such a large society could exist and function in this capacity only in the form of a state with its multidivisional state regulatory mechanism. The status and activity of monetary unions of the ancient world are investigated on the basis of analysis and synthesis, as well as comparative method. The subject of the research consists in the idea that each monetary union is a separate state with its own internal functioning law. The novelty of the research is determined by the fact that the author analyzes the confederate integration of city-polises, which is focused on military and political cooperation, and pluralism of emission centers. Another element of novelty in the article is related to the idea that federal integration arises primarily due to a centralized or large dominant center for the issue of silver and (or) gold coins. The author proves the idea that the centralization of power is possible only due to the centralization of issuing money, the money supply. The conclusions of the article include the idea that relations between monetary unions-states became relations of an interstate nature, which gave rise to some elements of international law. Today's currency has a huge potential: the issues of active use of electronic currency, which will function within a state and in the world community, are on the agenda. All this requires all countries, including Kazakhstan, to determine their place in the modern monetary, monetary and legal world. Keywords: currency, monetary union, international law, ancient world, gold, silver,
coin, monetary integration, emission centers, bimonetary system.

Для цитирования и библиографии: Сарсембаев Д.М. Валютные союзы античности как основа интеграции общества в форме государства и возникновения права // Право и государство. 2021. № 2 (91). – С. 108-123. DOI: 10.51634/2307-5201_2021_2_108

Читать статью

(zarkenov@gmail.com)
Многие люди проводят большую часть своей повседневной жизни в киберпространстве, создавая и наслаждаясь новыми типами социальных отношений, которые были невозможны или финансово недоступны 30 лет назад. Однако преступники в сфере информационных технологий нашли свою нишу в этой области, поэтому риски и угрозы также возросли. В настоящее время компьютерные преступления особенно актуальны, поскольку обладают высокой степенью общественной опасности и особенностями, делающими киберпреступников опасными и неуязвимыми. Предмет исследования - история развития уголовно-правовых норм в сфере информационных технологий. Цель исследования - историко-правовой анализ уголовно-правовых норм в сфере информационных технологий, исследование процесса появления и развития компьютерных преступлений, выделение этапов эволюции информационных технологий, породивших новую сферу общественных отношений. Методы научного исследования: достижение цели настоящей статьи и решение поставленных задач потребовали применения методов общего и частного характера. Так, общенаучными методами выступили: анализ, синтез, индукция, дедукция. Частно-правовыми методами, использованными в статье, являются методы юридико-догматический, историко-правовой. Научная новизна статьи определяется тем, что в данном историко-правовом анализе уголовного права в области информационных технологий впервые раскрываются причины, побудившие мировое сообщество принять законы о правовом регулировании в области информационных технологий. Проанализирована статистика роста персональных компьютеров, пользователей Интернета, а также ущерба, причиненного преступлениями в сфере информационных технологий. Основные выводы: 1) статистика роста числа персональных компьютеров, пользователей Интернета, а также ущерба, причиненного преступлениями в сфере информационных технологий, свидетельствуют о том, что они явились одними из условий и причин роста числа преступлений в сфере информационных технологий; 2) предложены этапы развития целого направления правовых норм, регулирующих сферу информационных технологий. Ключевые слова: история компьютерных преступлений; ЭВМ; персональный компьютер; интернет; компьютерные преступления; киберпреступность; кибербезопасность; информационные технологии; развитие правовых норм, регулирующих сферу информационных технологий; уголовные правонарушения в сфере информационных технологий.

Заркенов М.С. Ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстық-құқықтық нормалардың даму тарихы. Əлеуметтік қатынастардың жаңа типтерін жасай жəне рахатын көре отырып, көптеген адамдар күнделікті өмірінің біршама бөлігін киберкеңістікте өткізеді, осыдан 30 жыл бұрын бұл мүмкін емес немесе қаржылық тұрғыдан қолжетімді емес болатын. Алайда, ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыскерлер де осы салада өз орнын тапты, сондықтан тəуекелдер мен қатерлер де өсті. Қазіргі уақытта компьютерлік қылмыстар əсіресе өзекті, өйткені олар қоғамдық қауіптіліктің жоғары деңгейіне жəне киберқылмыскерлерді қатерлі жəне тіс батпайтын ететін ерекшеліктерге ие. Зерттеу пəні - ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстық-құқықтық нормалардың даму тарихы. Зерттеудің мақсаты ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстық-құқықтық нормаларды тарихи-құқықтық талдау, компьютерлік қылмыстардың пайда болуы мен дамуын зерттеу, əлеуметтік қатынастардың жаңа саласын тудырған ақпараттық технологиялардың даму кезеңдерін ұсыну болып табылады. Ғылыми зерттеу əдістері: осы мақаланың мақсатына қол жеткізу жəне оның алдындағы міндеттерді шешу жалпы жəне жеке сипаттағы əдістерді қолдануды талап етті. Олар: талдау, синтездеу, индукция, дедукция сияқты жалпы ғылыми əдістер. Мақалада қолданылған жеке-құқықтық əдістер құқықтық-догматикалық, тарихи-құқықтық əдістер болып табылады. Мақаланың ғылыми жаңалығы ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстық құқықты тарихи-құқықтық талдауда əлемдік қоғамдастықты ақпараттық технологиялар саласын құқықтық реттеу туралы заң қабылдауға итермелеген себептер алғаш рет ашылатындығымен анықталады. Дербес компьютерлердің, Интернетті пайдаланушылардың өсу статистикасы, сондай-ақ ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстармен келтірілген залал статистикасы талданады. Негізгі тұжырымдар: 1) дербес компьютерлер, Интернетті пайдаланушылар санының өсу статистикасы, сондай-ақ ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстармен келтірілген залал статистикасы олардың ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстар санының өсуінің шарттары мен себептерінің бірі болғандығын куəландырады; 2) ақпараттық технологиялар саласын реттейтін құқықтық нормалардың тұтас бағытының даму кезеңдері ұсынылды. Тірек сөздер: компьютерлік қылмыстардың тарихы, ЭЕМ, дербес компьютер, интернет, компьютерлік қылмыстар, киберқылмыстылық, киберқауіпсіздік, ақпараттық технологиялар, ақпараттық технологиялар саласын реттейтін құқықтық нормалардың дамуы, ақпараттық технологиялар саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар.

Zarkenov M.S. History of the development of criminal law standards in the field of information technology. Many people spend most of their daily lives in cyberspace, creating and enjoying new types of social relationships that were impossible or financially unaffordable 30 years ago. However, information technology criminals have found their niche in this area, so the risks and threats have also increased. Currently, computer crimes are particularly relevant, because they have a high degree of public danger and features making cybercriminals dangerous and invulnerable. The subject of the study consists in the history of the development of criminal law norms in the field of information technology. The research is aimed at the historical and legal analysis of criminal law standards in the field of information technology, investigation of the emergence and development of computer crimes, proposal of development stages of information technologies that gave rise to a new sphere of public relations. Methods of the scientific research: the achievement of the purpose of this article and the solution of problems within this task required the use of general and specific methods. Thus, the general scientific methods are: analysis, synthesis, induction, deduction. The specific legal methods used in the article are legal-dogmatic, historical-legal methods. The scientific novelty of the article is determined by the fact that this historical and legal analysis of criminal law in the field of information technology for the first time reveals the reasons that prompted the world community to adopt a law on legal regulation in the field of information technology. The article analyzes statistics on the growth of personal computers, Internet users, as well as statistics on the damage caused by crimes in the field of information technology. Key findings: 1) the statistics on the growth of the number of personal computers, Internet users, as well as statistics on the damage caused by crimes in the field of information technology, indicate that they were one of the conditions and reasons for the increase in the number of crimes in the field of information technology; 2) the stages of development of the entire series of legal standards regulating the sphere of information technologies are proposed. Keywords: history of computer crimes; computer; personal computer; Internet; computer crimes; cybercrime; cybersecurity; information technologies; development of legal standards regulating the field of information technologies; criminal offenses in the field of information technologies.

Для цитирования и библиографии: Заркенов М.С. История развития уголовно-правовых норм в сфере информационных технологий // Право и государство. 2021. № 2 (91). – С. 124-137. DOI: 10.51634/23075201_2021_2_124

Читать статью

В статье показаны вехи исторического развития масонства в Европе, Англии, России. При этом автор отмечает, что история масонства тесным образом связана с государством, религией и правом, о чем красноречиво говорят многочисленные публикации. Первоначально объединение «свободных каменщиков» представляло собой цеховую организацию (companies of mason), построенную чисто на профессионально-ремесленных началах. Затем наступил период становления так называемых «каменщиков-мыслителей». Масонские цеха представляли однородную массу людей – братьев по строительному делу. В последующем наблюдается трансформация их движения, ряды масонов пополняются уже не только вольными каменщиками. Напротив, в составе масонских лож чувствуют себя уютно выходцы из привилегированного класса, титулованные лица. На этом фоне, по мнению автора, происходит разрыв между руководством масонским движением и простыми членами – масонами. Масоны полюбили власть и вошли в структуры государственной власти многих стран мира. Ключевые слова: масоны, масонская ложа, объединение «свободных каменщиков», масоны-философы, масонство и религия, движение крестоносцев, степени и градусы масонства, атрибутика и обряды масонов, современное масонство и властные структуры, развал СССР.
Белых В. С.: Масоншылдық: тарих, мемлекет және құқық. Мақалада Еуропа, Англия, Ресейде масоншылдықтың дамуының тарихи кезеңдері көрсетілген. Сонымен қатар, автор көптеген басылымдар қызу айтып жатқандай, масоншылдықтың тарихы мемлекетпен, дінмен және құқықпен тығыз байланысты екендігін атап көрсетеді. Алғашында «еркін тас қалаушы» қауымдастығы таза кәсіби негізде құрылған қолөнер ұйымы (compa-nies of mason) болды. Сосын «тас қалаушы-ойшылдар» деп аталатындардың қалыптасукезеңі басталды. Масондық цехтар адамдардың бірыңғай тобы – құрылыс ісі бойынша бауырлардан тұрды. Одан кейін олардың қозғалысы өзгеріске ұшырағаны байқалады, масондардың қатары тек еркін тас қалаушылардан ғана тұрмайтын болды. Автордың айтуынша, масондық ложаның құрамында дәрежесі биік, лауазымды адамдар да бар. Масондар билікті жақсы көріп, көптеген елдерде мемлекеттік биліктің құрылымына енген. Түйінді сөздер: масондар, масондық ложа, «еркін тас қалаушылар» бірлестігі, масондар-философтар, масоншылдық және дін, религия, кресшілер қозғалысы, масоншылдықтың деңгейі мен градустары, масондардың атрибуттары мен рәсімдері, қазіргі масондық және билік құрылымы, КСРО-ның құлауы.
Belykh V.: Freemasonry: history, state and law. The article describes the milestones of Freemasonry historical development in Europe, England, and Russia. The author points out that the history of Freemasonry is closely connected with the state, religion and law, and numerous publications eloquently speak about this fact. The association of free-stone-masons was a guild (companies of mason), built on purely professional and craft basis. Then there was a formation period of the socalled masons-thinkers. Mason crafts represented the homogeneous mass of people – brothers in construction industry. Later, their movement was transformed, the lines of masons were fueled by representatives of other professions. On the other hand, representatives of the privileged class and titled people felt themselves very comfortable as part of Masonry lodges. Against this background according to the author’s opinion the Freemasonry leaders separated from the ordinary members – the masons. The masons liked the power and joined the structures of public administration in many countries of the world. Keywords: association of free-stone-masons, masons-philosophers, Freemasonry and religion, Crusaders movement, levels and grades of Freemasonry, attributes and religious practices of Freemasonry, modern Freemasonry and government agencies, collapse of the USSR.
Читать статью

В работе впервые в историографии в качестве научной проблемы ставится вопрос: воспринималось ли современниками Казахское ханство как государство? Для ответа на него автор исследует применяемую в исторических источниках терминологию. Работа написана на основе русских архивных документов и восточных нарративных сочинений, часть которых автором выявлена в фондах библиотек Исламской Республики Иран. В заключении статьи автор приходит к следующему выводу: изучение употребляемой в источниках терминологии показывает, что современниками Казахское ханство воспринималось как суверенное государство, а его правители равные по рангу другим правителям государи. Ключевые слова: Казахское ханство, Казатцкая Орда, Московское государство, Сефевидское государство, казахи, государственность, письменные источники, хан, царь, история государства.
Атығаев Н.Ә.: Қазақ хандығы: дереккөздер терминологиясы мемлекет тарихының көрінісі ретінде. Жұмыста Қазақ хандығын замандастары мемлекет ретінде қабылдады ма? деген сауал дерекнама тарихында бірінші рет қойылады. Бұл сұраққа жауап іздеу үшін автор тарихи дереккөздерде пайдаланылатын терминологияны қолданады. Жұмыс орыс мұрағаты құжаттарының және Иран Ислам Республикасы кітапханаларының қорларынан табылған шығыс нарратив шығармаларының негізінде жазылған. Автор мақала қорытындысында мынадай тұжырымға келеді: дереккөздердегі қолданылған терминологияны зерттеу нәтижесінде замандастары Қазақ хандығын егеменді мемлекет ретінде қабылдағандығы, ал оның билеушілерін өзге мемлекеттердің билеушілерімен тең дәрежеде болғандығы анықталды. Түйінді сөздер: Қазақ хандығы, Казак Ордасы, Мәскеу мемлекеті, Сефевид мемлекеті, қазақтар, мемлекеттілік, жазба дереккөздер,хан, патша.
Atygayev N.: Kazakh khanate: definition of sources as a reflection of the history of the country. For the first time in the historiography as a scientific problem raises the following question: was the Kazakh Khanate perceived like a state by contemporaries? To answer this question the author applies the historical terminology. The research is based on the Russian archival documents and the eastern narrative works which the author found in the collections of the library’s of the Islamic Republic of Iran. At the end of the article the author comes to the following conclusion: the study is used in the terminology of the sources shows that the Kazakh Khanate was perceived by contemporaries as a sovereign state and its rulers are equal in rank to other rulers. Keywords: Kazakh Khanate, Kazatskaya Orda, Moscow State, SefevidState, Kazakhs, statehood, written sources, Khan, the king.
Читать статью

По мнению авторов статьи, для суверенного Казахстана Абылай хан является самой выдающейся исторической личностью, которая сыграла исключительно судьбоносную роль в многовековой жизни казахского народа и казахской государственности. Своим полководческим, дипломатическим талантом Абылай сумел сохранить не только этнос, но и государственность в сложившихся геополитических условиях. Авторы, исследуя исторические источники, рассматривают личность султана, позже хана Абылая как лидера казахского народа в 30-40 гг. XVIII в. Ключевые слова: Казахское ханство, Россия, Китай, хан, степная историология, институт власти, политическое лавирование, Российская империя, Джунгария, Цинская империя, территориальная целостность. 
Мұқатаева Л. К., Сұлтанғазы Г. Ж.: Қазақ хандығының халықаралық байланыстарын сақтау мен дамытуда Абылай ханның рөлі. Мақала авторларының пікірі бойынша егеменді Қазақстан үшін Абылай хан қазақ халқы мен қазақ мемлекеттілігінің көпғасырлықтағдырында тағдыршешті рөл атқарған аса көрнекті тарихи тұлға болып табылады. Абылай өзінің көреген қолбасшы және талантты дипломат қабілетімен этносты ғана емес, қалыптасқан геосаяси жағдайларда мемлекеттілікті де сақтап қалды. Авторлар тарихи деректерді зерттей отырып, сұлтанды, кейіннен хан Абылайды XVIII ғ. 30-40 жж. қазақ халқының көшбасшысы ретінде қарастырады. Түйінді сөздер: Қазақ хандығы, Ресей, Қытай, хан, далалық тарихизерттеу, билік институты, саяси жалтақтау, Ресей империясы, Жоңғария, Цинь империясы, аймақтық біртұтастық.
Mukatayeva L.,  Sultangazy G.: The role of Ablai Khan in the preservation and development of the international relations of the Kazakh Khanate. For the sovereign Kazakhstan Abylai Khan is the most prominent historical figure who played a very crucial role in the life of the Kazakh people and Kazakh statehood. With a help of his general skills, diplomatic talent Abylay managed to preserve not only ethnicity,but also state in the current geopolitical environment. The authors explore the historical sources, considering the personality Sultan Khan Ablai later as a leader of the Kazakh people from 30-40 years of XVIII century. Keywords: Kazakh Khanate, historiology of steppe, institute of power, political maneuvering, the Russian Empire, Dzungaria, the Qing Empire's territorial integrity.
Читать статью

Исследования национально-освободительной борьбы казахского народа за свою политическую независимость и государственный суверенитет являются одним из приоритетных направлений отечественной истории. В контексте истории Республики Казахстан личность последнего казахского хана Кенесары Касымова и возглавленное им национально-освободительное движение казахского народа 1837-1847 гг. имеют непреходящее значение как символ и воплощение идеи национальной государственности. Ключевые слова: национально-освободительное движение, государственность, историография истории Казахстана, колонизация, методология исторической науки, методика изучения, идеология, историология, принципы исследования, цивилизационный подход.
Құсаинова Ж. Д.: Кенесары Қасымов бастаған ұлт-азаттық қозғалысты зерттеу әдіснамасының проблемалары. Өзінің саяси тәуелсіздігі мен мемлекеттік егемендігі үшін күрескен қазақ халқының болған ұлт-азаттық қозғалысын зерттеу отандық тарихтың басым бағыттарының бірі болып табылады. Қазақстан Республикасының тарихында қазақтың соңғы ханы Кенесарының жеке тұлғасы мен ол басқарған қазақ халқының 1837-1847 жж. ұлтазаттық қозғалысы ұлттық мемлекеттілік идеясының символы ретінде және оны жүзеге асыруда зор маңызға ие болды. Түйінді сөздер: ұлт-азаттық қозғалыс, мемлекеттілік, Қазақстан тарихының тарихнамасы, отарлау, тарих ғылымының әдіснамасы, зерттеу әдісі, идеология, тарихизерттеу, зерттеу қағидаттары, өркениетті тәсіл.
Kusainova Zh.: Problems of the research methodology of the national liberation movement led by Kenesary Kasymov. Researches of national liberation movement of Kazakh people for its political independence and state sovereinity is one of the prior spheres of state history. In frame of history of Republic of Kazakhstan personality of last Kazakh khan Kenesary Kasymov and led by him the national liberation movement of the Kazakh people of 1837-1847 years has its the continued importance as a symbol and embodiment of the idea of national statehood. Keywords: national liberation movement, statehood, history of Kazakhstan historiography, colonization, methodology of historical science, methods of study, ideology, historiologу, research principles, civilization approach.
Читать статью

В статье рассматривается деятельность известного казахского ученого-юриста Таира Мулдагалиевича Культелеева (1911-1953) в качестве члена Верховного суда Казахской ССР, состоявшего в судебной коллегии по уголовным делам, по архивным документам Верховного суда, хранящимся в Центральном государственном архиве Республики Казахстан. В связи с этим автор также касается проблем Верховного суда Казахской ССР и судебной системы того времени (1947-1949 гг.). Ключевые слова: суд, Верховный суд, член Верховного суда, судья, Казахская ССР, совещание, юридическое образование, архивный документ, доклад, уголовное дело.
Әлімжан Қ. Ә. Т. М. Культелеев – Қазақ КСР Жоғарғы сот мүшесі (Қазақ КСР Жоғарғы соты мұрағаттық құжаттар бойынша). Мақалада атақты қазақтың заңгер ғалымы Тайыр Молдағалиұлы Культелеевтің (1911-1953 жж.) Қазақ КСР Жоғарғы сот мүшесі, қылмыстық істер жөніндегі сот алқасының құрамында болған қызметі Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттік мұрағатында сақтаулы Жоғарғы сот мұрағаттық құжаттары негізінде қарастырылады. Осыған байланысты автор сол кездегі (1947-1948 жж.) Қазақ КСР Жоғарғы сотының және сот жүйесінің мәселелері туралы айтады. Түйінді сөздер: сот, Жоғарғы сот, Жоғарғы сот мүшесі, судья, Қазақ КСР, мәжіліс, құқықтық білім, мұрағаттық құжат, баяндама, қылмыстық іс. 
Alimzhan K. T. Kulteleev – a member of the Supreme Court of the Kazakh Soviet Socialist Republic (according to archive documents of the Supreme Court of the Kazakh Soviet Socialist Republic). The Article is dedicated to a well-known Kazakh scholar Tayir Kulteleev (1911-1953) and gives light to his activity and work as a member of the Supreme Court of the Kazakh Soviet Socialist Republic in 1947-1948. The narrative is based on archival documents of the Supreme Court kept in the Central State Archive of the Republic of Kazakhstan in Almaty city. The author scrutinizes some judicial as well as regular problems of the Supreme Court of the KSSR and the judicial system of Kazakhstan at that time (1947-1948). Keywords: the court, the Supreme Court, a member of the Supreme Court, a judge, the Kazakh Soviet Socialist Republic, meeting, legal education, an archival document, a report, a criminal case.
Читать статью

Читать статью

Читать статью