ИСТОРИЯ ГОСУДАРСТВА И ПРАВА
Сатанова Л.М. (Алматы, Казахстан) Борьба с политическими преступлениями (на примере иррегулярных войск Туркестанского военного округа). С. 6.
ГРАЖДАНСКОЕ ПРАВО
Идрышева С.К. (Нур-Султан, Казахстан) Договор строительного подряда в законодательстве Казахстана. С. 23.
Ешниязов Н.С. (Нур-Султан, Казахстан) Семь бед – один ответ: о необходимости отдельного закона РК о международном частном праве. С. 42.
УГОЛОВНОЕ ПРАВО
Оразбаева А.А., Темирбеков Ж.Р. (Нур-Султан, Казахстан) Состояние алкогольного опьянения и вменяемость: дискуссионные вопросы. С. 58.
Добряков Д.А. (Москва, Российская Федерация) Общая характеристика и система уголовного законодательства Республики Корея. С. 78.
Сейтенов Қ.Қ. (Нұр-Сұлтан, Қазақстан) Қылмыстық-құқықтық саладағы 2030 жылға дейінгі құқықтық саясат тұжырымдамасының негізгі ережелерін іске асыру туралы. С. 94.
Atadjanov R.B. (Almaty, Kazakhstan) Excuses and Justifications in the Criminal Law of Kazakhstan and Uzbekistan: A Comparative Perspective. С. 104.
ПРАВО И ПОЛИТИЧЕСКИЕ СИСТЕМЫ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН
Каматова Д.М. (Нур-Султан, Казахстан) Основные направления укрепления государственности во Временном стратегическом руководстве по национальной безопасности Дж. Байдена. С. 123.
КРУГЛЫЕ СТОЛЫ И КОНФЕРЕНЦИИ
Калишева Ж.Г. (Нур-Султан, Казахстан) Круглый стол, посвященный 95-летию профессора У.С. Джекебаева. С. 139.
ПЕРЕВОДЫ РАБОТ ВЫДАЮЩИХСЯ ЗАРУБЕЖНЫХ УЧЕНЫХ-ЮРИСТОВ
Мелкевик О. (Монреаль, Канада), Мелкевик Б. (Квебек, Канада) Две концепции достоинства: об упадке свободы воли в праве. С. 156.
МАЗМҰНЫ /CONTENTS. С. 176.
ИНФОРМАЦИЯ ДЛЯ АВТОРОВ. С. 177.

(satanova1969@mail.ru)
Актуальность темы статьи заключается в выявлении последствий применения ряда законодательных актов Российской Империи, принятых в ходе борьбы с политическими преступлениями («Положение об усиленной и чрезвычайной охране», «О мерах к охранению государственного порядка и общественного спокойствия» 1881 года) в отношении Туркестанского военного округа. Предметом исследования являются вышеприведенные законодательные акты, имевшие временный характер, но широко применявшиеся на территории Туркестанского военного округа. Цель работы – исследовать роль и историческое значение мер законодательного характера, задача которых заключалась в пресечении политических преступлений. При подготовке статьи автором были использованы такие методы исследования, как сравнительный и сопоставительный анализ полученных результатов; метод систематизации исторических данных. Новизна работы обусловлена использованием архивных материалов, ранее не привлекавшихся в научный оборот; законодательных актов, не подвергавшихся научному анализу и исследованию. Основные выводы. Политическая активность населения в Туркестанском военном округе в описываемый период вызывала серьезные опасения со стороны действующей власти, что в свою очередь сподвигло последних к принятию временных законодательных актов, на основании которых лица могли привлекаться к уголовной ответственности за совершение политических преступлений. Чрезвычайные законы военного времени не разграничивали действие данных законодательных актов по субъектам, в отношении которых они применялись, тем самым подвергая лиц, имеющих непосредственное отношение к военной службе и не имеющих к ней отношения, одним и тем же видам наказания (как правило смертной казни). Массовое применение норм «Положения об усиленной и чрезвычайной охране» и «О мерах к охранению государственного порядка и общественного спокойствия» не возымело своего изначально запланированного результата, поскольку революционный накал в среде населения Туркестанского военного округа не спал, а более того усугубился. Это доказывается последующими историческими событиями, приведшими к революции и народным восстаниям. Ключевые слова: политические преступления, Российская Империя, Туркестанский край, законодательные акты, военное положение, военно-полевые суды, смертная казнь, революция.

Сатанова Л.М. Саяси қылмыстармен күрес (Түркістан әскери округінің тұрақты емес әскерлері мысалында). Мақала тақырыбының өзектілігі саяси қылмыстарға қарсы күрес кезінде Түркістан әскери округіне қатысты қабылданған Ресей империясының бірқатар заңнамалық актілерінің (1881 жылғы «Күшейтілген және төтенше қорғаныс туралы Ереже», «Мемлекеттік тәртіп пен қоғамдық тыныштықты қорғау шаралары туралы Ереже») салдарын анықтаудан көрінеді. Зерттеу пәні уақытша сипатқа ие, бірақ Түркістан әскери округі аумағында кеңінен қолданылған жоғарыда келтірілген заңнамалық актілер болып табылады. Жұмыстың мақсаты – саяси қылмыстардың жолын кесу міндетін арқалаған заңнамалық сипаттағы шаралардың рөлі мен тарихи маңызын зерттеу. Мақаланы дайындау кезінде автор алынған нәтижелерді салыстырмалы талдау, тарихи деректерді жүйелеу сияқты зерттеу әдістерін қолданды. Жұмыстың жаңашылдығы бұрын ғылыми айналымға тартылмаған мұрағат материалдарының, ғылыми талдауға және зерттеуге ұшырамаған заңнамалық актілердің пайдаланылуымен айқындалады. Негізгі қорытындылар. Сипатталған кезеңде Түркістан әскери округіндегі халықтың саяси белсенділігі сол кездегі билік тарапынан елеулі алаңдаушылық туғызды, бұл өз кезегінде соңғыны саяси қылмыстар жасағаны үшін қылмыстық жауапкершілікке тарту мүмкіндігін көздейтін уақытша заңнамалық актілерді қабылдауға итермеледі. Соғыс уақытындағы төтенше заңдар осы заңнамалық актілердің қолданысын субъектілер бойынша жіктемеді, сол арқылы әскери қызметке тікелей қатысы бар адамдарды да, оған қатысы жоқ адамдарды да жазаның бірдей түрлеріне (әдетте, өлім жазасына) ұшыратты. «Күшейтілген және төтенше қорғаныс туралы Ереже», «Мемлекеттік тәртіп пен қоғамдық тыныштықты қорғау шаралары туралы Ереже» нормаларының жаппай қолданылуы бастапқыда жоспарланғандай нәтиже бермеді, өйткені Түркістан әскери округі тұрғындары арасындағы революциялық шиеленіс бәсеңсімеді, тіпті өрши түсті. Мұны революция мен халық көтерілістеріне әкелген кейінгі тарихи оқиғалар дәлелдейді. Тірек сөздер: саяси қылмыстар, Ресей Империясы, Түркістан өлкесі, заңнамалық актілер, соғыс жағдайы, әскери-далалық соттар, өлім жазасы, революция.

Satanova L.M. Combating political crimes (on the example of the irregular troops of the Turkestan Military District). The relevance of the topic of the article is determined by the identification of the consequences of the application of a number of legislative acts of the Russian Empire adopted in the fight against political crimes (“Regulations on enhanced and emergency protection”, “On measures to protect public order and public peace” of 1881) in relation to the Turkestan Military District. The subject of the study is the above-mentioned legislative acts, which were temporary in nature, but were widely used in the territory of the Turkestan Military District. The purpose of the work is to investigate the role and historical significance of legislative measures, the task of which was to suppress political crimes. During the research the author used such research methods as comparative method and comparative analysis of the results obtained; method of systematization of historical data. The novelty of the work is determined by the use of archival materials that were not previously involved in scientific circulation, legislative acts that were not subjected to scientific analysis and research. Main conclusions. The political activity of the population in the Turkestan Military District during the described period caused serious concerns on the part of the current government, which in turn prompted the latter to adopt temporary legislative acts on the basis of which people could be held criminally liable for committing political crimes. The emergency laws of wartime did not differentiate the effect of these legislative acts by the subject in respect of which they were applied, thereby subjecting persons directly related to military service and not related to it to the same types of punishment (usually the death penalty). The mass application of the norms of the “Regulations on enhanced and emergency protection” and “On measures to protect public order and public peace” did not have its originally planned result, since the revolutionary intensity among the population of the Turkestan Military District did not subside, and moreover, worsened. This is proved by subsequent historical events that led to the revolution and people’s uprisings. Keywords: political crimes, Russian Empire, Turkestan region, legislative acts, martial law, field-military courts, death penalty, revolution.

Читать статью

(n_eshniyazov@kazguu.kz)
На начальном этапе формирования законодательства Казахстан, следуя методологии СССР и России, избрал путь межотраслевой кодификации международного частного права (далее – МЧП), в результате чего нормы этой отрасли оказались рассредоточены в ряде актов. Следствием этого стало возникновение ряда проблем: расхождения между нормами, призванными регулировать одни и те же вопросы, размытие предмета в академическом смысле, препятствия к его нормальному изучению. Целью статьи ставится выявление целесообразности сохранения существующей модели кодификации. Объектом исследования являются модели кодификации МЧП (межотраслевая и в виде отдельного акта) и их взаимосвязь с развитием этой отрасли в наиболее широком смысле, включая правовое регулирование, область науки, учебную дисциплину. Предмет исследования составляют теоретические основы и практические последствия выбора той или иной модели кодификации, акты законодательства РК и иностранных государств в области МЧП. Результаты исследования достигнуты применением формально-юридического, системного, сравнительно-правового, исторического методов, а также метода правового моделирования. Научная новизна состоит в том, что статья впервые определяет существующую модель кодификации МЧП как ключевую причину стагнации отрасли во всех ее проявлениях. Вывод заключается в призыве к принятию отдельного акта РК в области МЧП. Ключевые слова: международное частное право, кодификация, систематизация права, коллизионное право, международный гражданский процесс, Гражданский кодекс Республики Казахстан, Гражданский процессуальный кодекс Республики Казахстан, Кодекс Республики Казахстан о браке (супружестве) и семье, Модельный гражданский кодекс Содружества Независимых Государств, реформа гражданского законодательства Республики Казахстан.

Ешниязов Н.С. Көп асқанға – бір тосқан: ҚР-ның халықаралық жеке құқық туралы дербес заңының қажеттігі жайында. Заңнама қалыптастырудың бастапқы кезеңінде Қазақстан КСРО мен Ресейдің әдіснамасына еріп, халықаралық жеке құқықтың салааралық кодификациясы жолын таңдады, нәтижесінде бұл саланың нормалары бірнеше акт ішінде бөлініп қалды. Мұның салдары бірқатар мәселелердің туындауы болды: бірдей мәселелерді реттеуге арналған нормалар арасындағы сәйкессіздіктер, пәннің академиялық мағынада бұлыңғырлануы, оны қалыпты зерттеуге кедергілер. Мақаланың мақсаты кодификацияның қолданыстағы үлгісін сақтаудың орындылығын анықтау болып табылады. Зерттеу объектісі халықаралық жеке құқықты кодификациялау үлгілері (салааралық және жеке акт түрінде) және олардың құқықтық реттеуді, ғылым саласын, оқу пәнін қоса алғанда, кең мағынада осы саланың дамуымен байланысы. Зерттеу пәні халықаралық жеке құқық саласындағы Қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттердің заңнамалық актілері, кодификацияның қандай да бір үлгісін таңдаудың теориялық негіздері мен практикалық салдары болып табылады. Зерттеу нәтижелеріне нысандық-құқықтық, жүйелік, салыстырмалы құқықтық, тарихи әдістерді, сондай-ақ құқықтық үлгілеу әдісін қолдану арқылы қол жеткізілді. Ғылыми жаңалық мақалада алғаш рет халықаралық жеке құқықты кодификациялаудың қолданыстағы үлгісі саланың барлық көріністері бойынша тоқырауының негізгі себебі ретінде анықталғанында жатыр. Қорытынды халықаралық жеке құқық саласында Қазақстан Республикасының жеке актісін қабылдауға үндеуде жатыр. Тірек сөздер: халықаралық жеке құқық, кодификация, құқықты жүйелендіру, коллизиялық құқық, халықаралық азаматтық процесс, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексі, Қазақстан Республикасының Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы кодексі, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Модельдік азаматтық кодексі, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасының реформасы.

Yeshniyazov N.S. To Kill All Birds with One Stone: On the Necessity of Separate Act of the Republic of Kazakhstan on Private International Law. At the primary stage of formation of legislation, Kazakhstan, following the methodology of the USSR and Russia, has chosen the path of inter-branch codification of private international law, as a result of which the norms of this sphere were dispersed in a number of acts. The consequence of this was the emergence of a number of problems: discrepancies between the norms that were supposed to regulate the same issues, the blurring of the subject in the academic sense, obstacles to its normal study. The purpose of the article is to identify the feasibility of maintaining the existing model of codification. The object of the study is the models of codification of private international law (interdisciplinary and in the form of a separate act) and their relationship with the development of this branch in a broad sense, including legal regulation, a field of science, and an academic discipline. The subject of the study is the theoretical foundations and practical consequences of choosing one or another model of codification, legislative acts of the Republic of Kazakhstan and foreign states in the field of private international law. The results of the study were achieved using formal legal, systematic, comparative legal, historical methods, as well as the method of legal modeling. The scientific novelty lies in the fact that the article for the first time defines the existing model of codification of private international law as the key reason for the stagnation of this branch of law in all its manifestations. The conclusion lies in the call for the adoption of a separate legislative act of the Republic of Kazakhstan in the field of private international law. Keywords: private international law, codification, systematization of law, conflict of laws, international civil procedure, Civil Code of the Republic of Kazakhstan, Civil Procedure Code of the Republic of Kazakhstan, Code of the Republic of Kazakhstan on Marriage (Matrimony) and Family, Model Civil Code of the Commonwealth of Independent States, reform of civil law legislation of the Republic of Kazakhstan.

Читать статью

(a_orazbayeva@kazguu.kz; zh_temirbekov@kazguu.kz)
Актуальность статьи обусловлена наличием спорных вопросов по результатам изучения психического здоровья человека в состоянии алкогольного опьянения и отражением критериев вменяемости в нормативно-правовых предписаниях отечественного законодательства. Цель исследования – проанализировать особенности воздействия алкоголя на организм человека; изучить опыт некоторых стран по привлечению к ответственности лиц за правонарушения, совершенные в состоянии алкогольного опьянения; рассмотреть теоретико-правовые, нормативно-правовые аспекты юридической ответственности лиц, совершивших правонарушения в состоянии алкогольного опьянения. В процессе исследования использованы такие методы исследования как анализ, анкетирование, сравнительно-правовой метод, формально-юридический метод и другие. В результате исследования можно сделать вывод, что алкоголь признается веществом, вызывающим психическое расстройство; в отдельных странах за некоторые правонарушения, совершенные в алкогольном опьянении существует освобождение от юридической ответственности или ее смягчение; законодательство Республики Казахстан в части юридической ответственности за совершение правонарушений в состоянии алкогольного опьянения требует внесения изменений и дополнений с целью его приведения в соответствие с международными документами и научно-обоснованными результатами специалистов в области наркологии. Ключевые слова: алкоголь, вменяемость, ограниченная вменяемость, невменяемость, правонарушитель, алкогольное опьянение, юридическая ответственность, психическое расстройство, глубокое расстройство сознания, actio libera in causa.

Оразбаева А.А., Темірбеков Ж.Р. Алкогольдік масаң және ақыл-есі дұрыстық: дискуссиялық сұрақтар. Мақаланың өзектілігі алкогольдік масаң күйдегі адамның психикалық денсаулығын зерттеу нәтижелерінің және отандық заңнаманың нормативтік құқықтық нұсқамаларында есі дұрыстық критерийлерін көрсетудің арасында даулы сұрақтардың болуына байланысты. Зерттеудің мақсаты – алкогольдің адам ағзасына әсер ету ерекшеліктерін талдау; кейбір елдерде мас күйінде жасаған құқық бұзушылықтары үшін адамдарды жауапқа тарту тәжірибесін зерделеу; мас күйінде құқық бұзушылық жасаған тұлғалардың құқықтық жауапкершілігінің теориялық-құқықтық, нормативтік-құқықтық аспектілерін қарастыру. Зерттеу барысында анализ, сауалнама жүргізу, салыстырмалы-құқықтық әдіс, формальды-құқықтық әдіс және т.б зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижесінде алкоголь психикалық ауруды тудыратын зат ретінде танылады деген қорытынды жасауға болады; кейбір елдерде алкогольдік масаң күйде жасалған кейбір құқық бұзушылықтар үшін заңды жауапкершіліктен босату немесе оны жеңілдету қарастырылған; Қазақстан Республикасының заңнамасы субъект мас күйінде құқық бұзушылық жасағаны үшін заңды жауапкершілік бөлігінде халықаралық құжаттарға және наркология саласындағы мамандардың ғылыми негізделген нәтижелеріне сәйкес келтіру үшін өзгерістер мен толықтырулар енгізуді талап етеді. Тірек сөздер: алкоголь, ақыл-есі дұрыстық, ақыл-есі шектеулі, бейестілік, құқық бұзушы, алкогольдік мас болу, заңды жауапкершілік, психикалық бұзылу, сананың терең бұзылуы, actio libera in causa.

Orazbayeva A.A., Temirbekov Zh.R. The state of alcoholic drinking and sanity: discussion issues. The relevance of the article is due to the presence of controversial issues based on the results of the study of the mental health of a person in a state of alcoholic intoxication and the reflection of the criteria of sanity in the regulatory and legal requirements of domestic legislation. The purpose of the study is to analyze the characteristics of the effects of alcohol on the human body; to study the experience of some countries in prosecuting persons for offenses committed while intoxicated by alcohol; consider the theoretical and legal, regulatory and legislative aspects of the legal responsibility of persons who have committed offenses while intoxicated. In the course of the research, such research methods were used as analysis, questioning, comparative legal method, formal legal method and others. As a result of the study, it can be concluded that alcohol is recognized as a substance causing mental illness; in some countries, for some offenses committed in alcoholic intoxication, there is an exemption from legal liability or its mitigation; The legislation of the Republic of Kazakhstan in terms of legal responsibility for committing offenses while intoxicated by alcohol requires amendments and additions in order to bring it in line with international documents and scientifically grounded results of specialists in the field of narcology. Keywords: alcohol, sanity, limited sanity, insanity, delinquent, alcohol intoxication, legal liability, mental disorder, profound disorder of consciousness, actio libera in causa.

Читать статью

(dobryakov-d@rudn.ru)
Уголовное законодательство Республики Корея, являющейся одним из наиболее развитых государств Восточной Азии и мира в целом, представляет большой исследовательский интерес в силу его недостаточной изученности зарубежными авторами и, в частности, представителями юридической науки стран СНГ и бывшего СССР. Особого внимания заслуживают институты южнокорейского уголовного законодательства, которые стали достаточно бурно развиваться после 1953
года, когда право Республики Корея постепенно освобождалось от воздействия «внешних факторов» – влияния со стороны Китая, Японии и других стран. При этом до настоящего времени для уголовного законодательства Республики Корея существенное значение имеют собственные и региональные культурные (прежде всего
– конфуцианские) традиции, нисколько не мешающие прогрессу общества и права страны. В данной статье анализируются основные этапы развития южнокорейского уголовного законодательства, его структура, представленная системой источников (Уголовный кодекс Республики Корея 1953 года, специальные уголовные законы и законы, содержащие отдельные положения об уголовной ответственности), а также некоторые вопросы преступности и наказуемости запрещённых уголовным законодательством деяний. Предметом исследования в данной статье являются основные особенности уголовного законодательства Республики Корея и система его источников, рассматриваемые в контексте исторического развития права этой страны и отдельных аспектов правоприменения. Целью исследования стал анализ соответствующих вопросов и обобщение полученных выводов. Научная новизна проведённого исследования обусловлена актуальностью избранной темы, а также широким использованием южнокорейского нормативного материала, обращением к судебной практике и доктринальным работам южнокорейских авторов на языке оригинала. В ходе работы над статьёй были использованы формально-юридический, историко-правовой и сравнительно-правовой методы научного исследования. Выводы, сформулированные в статье, и само исследование имеют определённое теоретическое значение и могут послужить основой для последующего изучения вопросов уголовного права Республики Корея. Практическое значение данного исследования состоит в том, что оно может быть использовано в учебном процессе и учтено в практической деятельности законодателей заинтересованных стран. Ключевые слова: Республика Корея, уголовное право, уголовное законодательство, источники права, Уголовный кодекс, специальный уголовный закон, преступление, уголовная ответственность, уголовное наказание, сравнительное правоведение.

Добряков Д.А. Корея Республикасының қылмыстық заңнамасының жалпы сипаттамасы және жүйесі. Шығыс Азияның және жалпы әлемнің ең дамыған мемлекеттерінің бірі болып табылатын Корея Республикасының қылмыстық заңнамасы шетелдік авторлардың, атап айтқанда, ТМД елдері мен бұрынғы КСРО заң ғылымының өкілдерімен жеткіліксіз зерделенуіне байланысты үлкен зерттеушілік қызығушылық тудырады. 1953 жылдан кейін Корея Республикасының құқығы біртіндеп «сыртқы факторлардың» ықпалынан – Қытай, Жапония және басқа елдердің әсерінен арылған кезде қарқынды дами бастаған Оңтүстік Корея қылмыстық заңнамасының институттары ерекше назар аударуға лайық. Бұл ретте осы уақытқа дейін Корея Республикасының қылмыстық заңнамасы үшін қоғамның және ел құқығының ілгерілеуіне еш кедергі келтірмейтін өзіндік және аймақтық мәдени (ең алдымен – конфуцилық) дәстүрлердің маңызы зор. Мақалада Оңтүстік Кореяның қылмыстық заңнамасының дамуының негізгі кезеңдері, оның қайнар көздер жүйесімен (Корея Республикасының 1953 жылғы Қылмыстық кодексі, арнайы қылмыстық заңдар және қылмыстық жауапкершілік туралы жекелеген ережелерді қамтитын заңдар) ұсынылған құрылымы, сондай-ақ қылмыстық заңмен тыйым салынған әрекеттердің қылмыстылығы мен жазаланушылығының кейбір мәселелері талданады. Осы мақаланың зерттеу пәні Корея Республикасының қылмыстық заңнамасының негізгі ерекшеліктері және осы елдің құқығының тарихи дамуы және құқық қолданудың жекелеген аспектілері тұрғысынан қарастырылатын оның қайнар көздерінің жүйесі болып табылады. Зерттеудің мақсаты тиісті мәселелерді талдау және алынған қорытындыларды жалпылау болды. Зерттеудің ғылыми жаңалығы таңдалған тақырыптың өзектілігімен, сондай-ақ Оңтүстік Кореяның нормативтік материалдарының кеңінен қолданылуымен, сот практикасына және Оңтүстік Корея авторларының түпнұсқа тілдегі доктриналық жұмыстарына жүгінумен айқындалады. Мақала жазу барысында ғылыми зерттеудің формальды-құқықтық, тарихи-құқықтық және салыстырмалы-құқықтық әдістері қолданылды. Мақалада тұжырымдалған қорытындылар мен зерттеудің өзі белгілі бір теориялық маңызға ие және Корея Республикасының қылмыстық құқығы мәселелерін одан әрі зерттеуге негіз бола алады. Бұл зерттеудің практикалық маңызы оны оқу процесінде қолдануға және мүдделі елдердің заң шығарушыларының практикалық қызметінде ескеруге болатындығынан көрінеді. Тірек сөздер: Корея Республикасы, қылмыстық құқық, қылмыстық заңнама, құқықтың қайнар көздері, Қылмыстық кодекс, арнайы қылмыстық заң, қылмыс, қылмыстық жауаптылық, қылмыстық жаза, салыстырмалы құқықтану.

Dobryakov D.A. General characteristics and system of the Republic of Korea criminal legislation. The criminal legislation of the Republic of Korea, which is one of the most developed countries in East Asia and the world as a whole, is of great research interest due to its insufficient study by foreign authors and, in particular, representatives of the legal science of the CIS and the former USSR countries. Especially noteworthy are the institutions of South Korean criminal law, which began to develop quite rapidly after 1953, when the law of the Republic of Korea was gradually freed from the influence of «external factors» – influence from China, Japan and other states. At the same time, up to the present, the own and regional cultural (primarily Confucian) traditions have significant importance for the Korean criminal legislation, and that in no way hinder the progress of society and the law of the country. This article analyzes the main stages in the South Korean criminal legislation development, its structure, represented by a system of sources (the Criminal Code of the Republic of Korea of 1953, special criminal laws and laws containing separate provisions on criminal liability), as well as some issues of criminality and punishability of acts prohibited by criminal legislation. The subject of research in this article is the main features of the criminal legislation of the Republic of Korea and the system of its sources, considered in the context of the historical development of the country’s national law and certain aspects of legal practice. The purpose of the study is to analyze the relevant issues and summarize the findings. The scientific novelty of the study is due to the relevance of the chosen subject, as well as the widespread use of South Korean regulatory material, reference to judicial practice and doctrinal works of local authors in the original language. In the course of the research, formal-legal, historical-legal and comparative-legal scientific methods were used. The findings formulated in the article and the research itself have a certain theoretical significance and can serve as a basis for further study of the issues of the Republic of Korea criminal law. The practical significance of this research lies in the fact that it can be used in the educational process and taken into account in the practical activities of the legislators of the countries concerned. Keywords: Republic of Korea, criminal law, criminal legislation, sources of law, criminal (penal) code, special criminal law, crime, criminal liability, criminal punishment, comparative law.

Читать статью

(ise.astana@yandex.kz)
Заңнамада қылмыстық құқық бұзушылық ұғымының болмауы қылмыстық-құқықтық саладағы өзекті мәселелердің бірі болып табылады, оны шешудің маңыздылығы мен қажеттілігі туралы Қазақстан Республикасының бағдарламалық құжатында – Қазақстан Республикасының 2030 жылға дейінгі құқықтық саясат тұжырымдамасында бекітілген. Қылмыстық құқық бұзушылық құқықтық санат ретінде әлемнің көптеген елдерінің қылмыстық заңнамасында бекітілген. Біздің республикамыздың қылмыстық заңында қылмыстық теріс қылық пен қылмыстың нақты анықтамалары бар, бұл ретте қылмыстық құқық бұзушылықтың өзінің ұғымы жоқ. Бұл ұғым қылмыстық құқық доктринасы және қылмыстық заңнаманы (Қылмыстық кодекс және Жоғарғы Соттың нормативтік қаулылары) қолдану практикасы үшін маңызды болып табылады. Мақаланың мақсаты Қазақстан Республикасының қылмыстық заңында «қылмыстық құқық бұзушылық» ұғымын заңнамалық айқындау қажеттілігі туралы авторлық ұстанымды баяндау болып табылады. Жарияланымның ғылыми жаңалығы қылмыстық құқық бұзушылық белгілерін баяндауға және оны ҚР ҚК-де анықтауға авторлық ғылыми ұстаныммен айқындалған. Мақаланы дайындау кезінде «қылмыстық құқық бұзушылық» анықтамасын қылмыстық-құқықтық бекітудің нормалары мен ережелерін зерттеудің жалпы ғылыми және жеке ғылыми әдістері қолданылды. Зерттеу объектісі қылмыстық құқық бұзушылық мәселелерін реттейтін қоғамдық қатынастардың жиынтығы болып табылады. Зерттеу пәнінің тақырыбы – қылмыстық құқық бұзушылық институтының құқықтық табиғатын реттейтін қылмыстық-құқықтық нормалар. Қысқаша тұжырымдар: 1) Қазақстанның қылмыстық заңнамасында қылмыстық құқық бұзушылық институты аса маңызды және базалық болып табылады, қылмыстық құқық бұзушылық ұғымына қатысты теориялық ұстанымдар бар, бұл ретте оның заңнамалық анықтамасы жоқ; 2) қылмыстық құқық бұзушылық ұғымы және оның белгілерін айқындау қылмыстық заңды және Жоғарғы Соттың нормативтік қаулыларын қолдану практикасы үшін аса маңызды мәнге ие және олардың заңнамалық сипаты болуы қажет, бұл республиканың қылмыстық саясатының негізгі бағыттарын іске асырумен ұштасады. Тірек сөздер: әкімшілік құқық бұзушылық; кінәлілік; жазаланушылық; қоғамдық қауіп; заңсыздық; қылмыстық зaң; қылмыстық құқық бұзушылықтaр; қылмыс; қылмыстық тeріс қылық; қылмыстық саясат.

Сейтенов К.К. О реализации ключевых положений Концепции правовой политики до 2030 года в уголовно-правовой сфере. Отсутствие понятия уголовного правонарушения в отечественном законодательстве является одним из актуальных вопросов уголовно-правовой сферы, важность и необходимость решения, которого закреплены в Концепции правовой политики Республики Казахстан до 2030 года. Уголовное правонарушение как правовая категория закреплена в уголовном законодательстве многих стран мира. Уголовный закон нашей страны содержит конкретные определения уголовного проступка и преступления, при этом само понятие «уголовное правонарушение» отсутствует. Данное понятие является важным для доктрины уголовного права и практики применения уголовного законодательства (Уголовного кодекса Республики Казахстан и нормативных постановлений Верховного Суда Республики Казахстан). Целью написания статьи является изложение авторской позиции о необходимости законодательного определения понятия «уголовное правонарушение» в отечественном уголовном законе. Научная новизна публикации определяется авторским научным подходом к изложению признаков уголовного правонарушения и его определения в Уголовном кодексе Республики Казахстан. При подготовке статьи использованы общенаучные и частно-научные методы исследования норм и положений уголовного-правового закрепления дефиниции «уголовное правонарушение». Объектом исследования является совокупность общественных отношений, регулирующих вопросы уголовного правонарушения. Предметом исследования выступают уголовно-правовые нормы, регламентирующие правовую природу института уголовного правонарушения. Краткие выводы: 1) в уголовном законодательстве Казахстана важнейшим и базовым является институт уголовного правонарушения, имеются теоретические подходы относительно понятия уголовного правонарушения, при этом его законодательное определение отсутствует; 2) понятие уголовного правонарушения и определение его признаков имеют важнейшее значение для практики применения уголовного закона и нормативных постановлений Верховного Суда Республики Казахстан и их законодательное обличие необходимо, что корреспондирует с реализацией основных направлений уголовной политики республики. Ключевые слова: административное правонарушение; виновность; нaкaзуемость; общественная опасность; противоправность; угoлoвный зaкoн; угoлoвнoe прaвoнaрушeниe; прeступлeниe; угoлoвный прoступoк; уголовная политика.

Seitenov K.K. On implementation of the key provisions of the Concept of Legal Policy until 2030 in criminal law sphere. The absence of the concept of a criminal offense in the legislation is one of the topical issues of the criminal law sphere, the importance and necessity of solving which is enshrined in the program documents of the Republic of Kazakhstan – in the Concept of Legal Policy of the Republic of Kazakhstan until 2030. A criminal offense as a legal category is enshrined in the criminal legislation of many countries of the world. The Criminal law of our republic contains specific definitions of a criminal offense and a crime, while there is no concept of a criminal offense itself. This concept is important for the doctrine of criminal law and the practice of applying criminal legislation (the Criminal Code and regulatory decisions of the Supreme Court). The purpose of the article is to present the author’s position on the need for a legislative definition of the concept of «criminal offense» in the criminal law of the Republic of Kazakhstan. The scientific novelty of the publication is determined by the author’s scientific approach to the presentation of the signs of a criminal offense and its definition in the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan. In the preparation of the article, general scientific and private scientific methods were used to study the norms and provisions of the criminal-legal consolidation of the definition of «criminal offense». The object of the study is a set of public relations regulating issues of criminal offense. The subject of the study is the criminal law norms regulating the legal nature of the institution of a criminal offense. Brief conclusions: 1) in the criminal legislation of Kazakhstan, the most important and basic is the institution of a criminal offense, there are theoretical approaches to the concept of a criminal offense, while there is no legislative definition of it; 2) the concept of a criminal offense and the definition of its signs are of crucial importance for the practice of applying the criminal law and regulatory decisions of the Supreme Court and their legislative appearance is necessary, which corresponds to the implementation of the main directions of the criminal policy of the republic. Кeywords: administrative offense; guilt; punishability; public danger; illegality; penal law; criminal offense; the crime; criminal misconduct; criminal policy.

Читать статью

(r.atadjanov@kimep.kz)
The principle of humanism is one of the key principles of criminal law, the importance of which can hardly be overestimated. One of the practical expressions of this principle is the concept of excuses and justifications in criminal law. The application of this concept allows to achieve the fullest assessment of the objective and subjective aspects of the wrongful act. The topicality of this article is in that the concept of excuses and justifications requires a comprehensive study in order to develop it further. Especially, the availability of doctrinal sources of legal interpretation in this field is relevant for the countries whose criminal legislation and law enforcement practice are still in the process of establishment. This article clarifies the concept of excuses and justifications, provides a comparative analysis of legislation in the field of grounds for exemption from criminal responsibility and punishment which constitutes the subject of this work, and discusses the main aspects of implementation and application of the concept in the criminal law of Kazakhstan and Uzbekistan. Undertaking such an analysis is necessitated by the fact that criminal law, with its key legal institutions, is currently actively developing in both countries. The article’s purpose is to keep track of those developments and reveal the gaps, in order to suggest any possible solutions. The comparative method of researching these two Central Asian criminal jurisdictions under review is used for the first time in a scholarly piece in English. In short, the article arrives at the following main conclusions: (1) while being included in the criminal jurisdictions of both Kazakhstan and Uzbekistan, the implementation of the institution of excuses and justifications in each of these jurisdictions went in their own unique ways and directions which may be easily explained by the unique contextual developments of law and practice; (2) the observed trends in the development of this institution in both states are to be lauded, and (3) the more specific the legal rules on excuses and justifications are, the better they can serve the purpose of professional qualification of criminal offences. Keywords: Criminal law; general principles of criminal law; principle of humanity; excuses and justifications; right to a fair trial; criminal responsibility; criminal punishment; Criminal Code; Kazakhstan; Uzbekistan.

Атаджанов Р.Б. Қазақстан мен Өзбекстанның қылмыстық заңнамасындағы әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мән-жайлар: салыстырмалы шолу. Гуманизм қағидаты қылмыстық құқықтың маңызды қағидаттарының бірі болып табылады, оның маңызын асыра бағалау қиын. Осы қағидаттың практикалық
көрінісі қылмыстық құқықтағы іс-әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мәнжайлар институты болып табылады. Бұл тұжырымдаманы қолдану құқыққа қайшы әрекеттің объективтік және субъективтік жақтарын барынша толық бағалауға мүмкіндік береді. Осы мақаланың өзектілігі әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мән-жайлар тұжырымдамасы оны одан әрі дамыту мақсатында жанжақты зерттеуді талап ететіндігінен көрінеді. Бұл салада құқықтық түсіндірудің доктриналық көздерінің болуы қылмыстық заңнамасы мен құқық қолдану тәжірибесі әлі де одан әрі даму сатысында тұрған елдер үшін ерекше өзекті болып табылады. Мақалада әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мән-жайлар түсінігі нақтыланады, қылмыстық жауаптылық пен жазадан босату негіздері саласындағы заңнамаға – бұл зерттеудің пәнін құрайды – салыстырмалы талдау жүргізіледі, сондай-ақ осы институттың Қазақстан мен Өзбекстанның қылмыстық заңнамасында жүзеге асырылуы мен қолданылуының негізгі аспектілері қарастырылады. Мұндай талдаудың қажеттілігі қылмыстық заңның негізгі құқықтық институттарының қазіргі уақытта екі елде де белсенді дамып келе жатқандығымен айқындалады. Мақаланың мақсаты – осы дамуға көз жүгірту және, бар болса, олқылықтарды анықтау, оларды шешу жолдарын ұсыну. Осы екі қарастырылып отырған ортаазиялық қылмыстық-құқықтық жүйені зерттеудің салыстырмалы әдісі ағылшын тіліндегі ғылыми мақалада алғаш рет қолданылып отыр. Қысқаша айтқанда, мақалада мынадай негізгі қорытындылар жасалды: (1) Қазақстанның да, Өзбекстанның да қылмыстық юрисдикциясына енгізген кезде осы юрисдикциялардың әрқайсысы әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мән-жайлар институтын іске асырудың өз жолы мен бағыттарын ұстанды, мұны осы елдердегі құқық пен практиканың контекстік дамуының бірегейлігімен оңай түсіндіруге болады; (2) екі мемлекетте де осы институттың дамуында байқалатын үрдістерді құптау керек; 3) әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мән-жайлар туралы құқықтық нормалар неғұрлым нақты болса, олар қылмыстық құқық бұзушылықтарды кәсіби саралау мақсатына соғұрлым жақсы қызмет ете алады. Тірек сөздер: қылмыстық құқық; қылмыстық құқықтың жалпы қағидаттары; гуманизм қағидаты; әрекеттің құқыққа қайшылығын жоятын мән-жайлар; әділ сот талқылауына құқық; қылмыстық жауаптылық; қылмыстық жаза; Қылмыстық кодекс; Қазақстан; Өзбекстан.

Атаджанов Р.Б. Обстоятельства, исключающие противоправность деяния в уголовном праве Казахстана и Узбекистана: сравнительный обзор. Принцип гуманизма является одним из ключевых принципов уголовного права, значение которого трудно переоценить. Одним из практических выражений этого принципа является понятие обстоятельств, исключающих противоправность деяния в уголовном праве. Применение данной концепции позволяет добиться наиболее полной оценки объективной и субъективной сторон противоправного деяния. Актуальность данной статьи заключается в том, что концепция обстоятельств, исключающих противоправность деяния, требует всестороннего изучения с целью ее дальнейшего развития. Особенно актуально наличие доктринальных источников правового толкования в данной сфере для стран, чье уголовное законодательство и правоприменительная практика еще находятся в процессе дальнейшего становления. В данной статье уточняется понятие обстоятельств, исключающих противоправность деяния, проводится сравнительный анализ законодательства в области оснований освобождения от уголовной ответственности и наказания – что составляет предмет настоящей работы, а также рассматриваются основные аспекты реализации и применения данного института в уголовном законодательстве Казахстана и Узбекистана. Необходимость такого анализа обусловлена тем, что уголовное право с его ключевыми правовыми институтами в настоящее время активно развивается в обеих странах. Цель статьи – отследить это развитие и выявить пробелы, если таковые имеются, чтобы предложить возможные решения. Сравнительный метод изучения двух рассматриваемых центральноазиатских уголовно-правовых систем впервые используется в научной статье на английском языке. Вкратце, в статье сделаны следующие основные выводы: (1) при включении в уголовные юрисдикции как Казахстана, так и Узбекистана, реализация института обстоятельств, исключающих противоправность деяния, в каждой из этих юрисдикций шла по своим собственным путям и направлениям, что можно легко объяснить уникальным контекстуальным развитием права и практики в этих странах; (2) следует приветствовать наблюдаемые тенденции в развитии этого института в обоих государствах, и (3) чем конкретнее правовые нормы об обстоятельствах, исключающих противоправность деяния, тем лучше они могут служить цели профессиональной квалификации уголовных правонарушений. Ключевые слова: уголовное право; общие принципы уголовного права; принцип гуманизма; обстоятельства, исключающие противоправность деяния; право на справедливый суд; уголовная ответственность; уголовное наказание; Уголовный кодекс; Казахстан; Узбекистан.

Читать статью

(d_kamatova@kazguu.kz)
Актуальность темы настоящего исследования заключается в том, что на сегодняшний день любое государство заинтересовано в наращивании собственной силы для удержания позиций на международной арене и недопущения дестабилизации внутреннего порядка. Однако цели, способы и мотивы наращивания силы значительно отличаются и, как правило, находят отражение в стратегических документах и программах государства. В США одним из таких источников может считаться Стратегия национальной безопасности, однако в то время как ее принятие и утверждение нынешним Президентом США Дж. Байденом только ожидается в 2022 году, вот уже больше года действует принятое им через месяц после инаугурации Временное стратегическое руководство по национальной безопасности. Данный документ является предметом настоящего исследования. Цель работы – раскрытие основных мер, направленных на усиление государства и закрепленных в вышеназванном руководстве. Ею обусловлена и новизна: Временное стратегическое руководство по национальной безопасности анализируется с точки зрения определения и развития силы государства. Для достижения цели работы и формулирования ее результатов были использованы такие методы, как анализ и синтез. По итогам проведенного исследования автор приходит к выводу о том, что возрождение источников американской национальной силы можно рассматривать в качестве центральной идеи Временного стратегического руководства по национальной безопасности Дж. Байдена. Среди них особую роль занимает обновление и перезапуск западной демократии, что на самом деле может вызвать больше вопросов, чем дать ответы, в условиях снижения ее авторитета. Ключевые слова: сила государства; укрепление государства; США; национальная сила; национальная безопасность; Стратегия национальной безопасности; Временное стратегическое руководство по национальной безопасности; Дж. Байден; демократия.

Каматова Д.М. Дж. Байденнің Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі уақытша стратегиялық нұсқаулығындағы мемлекеттілікті нығайтудың негізгі бағыттары. Осы зерттеу тақырыбының өзектілігі бүгінгі таңда кез келген мемлекеттің халықаралық аренада өз позициясын ұстап тұру және ішкі тәртіптің тұрақсыздануына жол бермеу үшін өз күш-қуатын арттыруға мүдделі болуынан көрінеді. Алайда күш-қуатты арттырудың мақсаттары, әдістері мен уәждері айтарлықтай ерекшеленеді және әдетте, мемлекеттің стратегиялық құжаттары мен бағдарламаларында көрініс табады. АҚШ-та осындай көздердің бірі деп Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын санауға болады, бірақ оны АҚШ-тың қазіргі Президенті Дж. Байден қабылдауы және бекітуі тек 2022 жылы күтілсе де, инаугурациядан бір айдан кейін ол қабылдаған Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі уақытша стратегиялық нұсқаулығы қолданылғанына бір жылдан асты. Бұл құжат осы зерттеудің пәні болып табылады. Зерттеудің мақсаты – мемлекетті нығайтуға бағытталған және жоғарыда аталған нұсқаулықта бекітілген негізгі шараларды ашу. Осы мақсат зерттеудің жаңалығын айқындайды: Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі уақытша стратегиялық нұсқаулық мемлекеттің күшін анықтау және дамыту тұрғысынан талданады. Жұмыстың мақсатына жету және оның нәтижелерін тұжырымдау үшін талдау, синтездеу сияқты әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, автор америкалық ұлттық күштің қайнар көздерін жаңғыртуды Дж. Байденнің Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі уақытша стратегиялық нұсқаулығының орталық идеясы ретінде қарастыруға болады деген қорытындыға келеді. Олардың ішінде Батыс демократиясын жаңарту мен қайта іске қосу ерекше рөл атқарады, бұл оның беделінің төмендеуі жағдайында жауаптардан гөрі көп сұрақтар тудыруы мүмкін. Тірек сөздер: мемлекеттің күші; мемлекетті нығайту; АҚШ; ұлттық күш; ұлттық қауіпсіздік; Ұлттық қауіпсіздік стратегиясы; Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі уақытша стратегиялық нұсқаулық; Дж.Байден; демократия.

Kamatova D.M. Main trends of strengthening the statehood in the J. Biden’s Interim National Security Strategic Guidance. The relevance of the topic of the present study lies in the fact that today any state is interested in building up its own strength in order to maintain its position on the international plane and prevent destabilization of the internal affairs. However, the goals, methods and motives for building up strength significantly differ and, typically, are reflected in the strategic documents and programs of the state. In the United States, the National Security Strategy can be considered one of these sources, but while its adoption and approval by the current US President J. Biden is only expected in 2022, the Interim National Security Strategic Guidance adopted by him a month after the inauguration have been in force for more than a year. This document represents the subject of this study. The purpose of the work is to analyze the main measures aimed at strengthening the state and enshrined in the guidance mentioned above. The novelty of the research is also determined by its purpose: the Interim National Security Strategic Guidance is analyzed in terms of determining and developing the strength of the state. To achieve the purpose of the study and formulate its results, methods such as analysis and synthesis were used. Based on the results of the study, the author comes to the conclusion that the revival of the sources of American national power can be considered as the central idea of J. Biden’s Interim National Security Strategic Guidance. Among them, the renewal and restart of Western democracy plays a special role, which in fact may raise more questions than answers, in the face of the decline of its authority. Keywords: power of the state; strengthening the state; USA; national power; national security; National Security Strategy; Interim National Security Strategic Guidance; J. Biden; democracy.

Читать статью

(zh_kalisheva@kazguu.kz)
Статья носит информационный характер и излагает основные идеи, высказанные на круглом столе, посвященном памяти У.С. Джекебаева – ученого, который является одним из патриархов нашей юриспруденции, классиком уголовного права, человеком-легендой, одним из корифеев уголовного права и криминологии. Высокая оценка научного наследия У.С. Джекебаева связана с созданием научной школы криминологии Казахстана и социологического направления в области противодействия преступности. В докладах участников круглого стола, посвященного 95-летию доктора юридических наук, профессора КАЗГЮУ имени М.С. Нарикбаева У.С. Джекебаева была рассмотрена важная тема «Уголовная политика Казахстана до 2030 года: новый взгляд и перспективы», отмечен вкалад профессора У.С. Джекебаева в освоении системной методологии науки о преступности, внесены предложения по содержанию и направлениям уголовной политики Республики Казахстан в современных условиях. В статье отмечается, что уголовная политика должна адекватно отражать существующие реалии и обеспечивать реализацию основных принципов уголовного права, таких как законность и справедливость, равенства всех перед законом, неотвратимость ответственности и наказания, а также выступать эффективным инструментом в борьбе с преступностью. Целью статьи является изложение обсуждения на заседании круглого стола основных идей научного наследия профессора У.С. Джекебаева по вопросам материального и процессуального права и криминологии, и использование научных идей ученого на современном этапе развития уголовного права Республики Казахстан. Научная новизна статьи определяется комплексным подходом к содержанию уголовной политики на основе междисциплинарного подхода на стыке социальных наук. При написании статьи использованы научные труды доктора юридических наук, профессора У.С. Джекебаева, исследования известных казахстанских и российских ученых, Конвенция ООН против коррупции 2003 года, Концепция правовой политики Республики Казахстан до 2030 года, правоприменительная практика и уголовное законодательство Республики Казахстан. При написании статьи использованы общенаучные и частно-научные методы исследования. Предметом обзора выступили научные доклады участников по вопросам уголовной политики, ее содержания и уголовное законодательство Республики Казахстан. Выводы: 1. Широкое международное признание научный идей профессора У.С. Джекебаева является объективной оценкой его трудов, их места и роли в развитии криминологической науки. Исследование Джекебаева У.С. о необходимости установления уголовной ответственности юридических лиц, легализации сделок о признании вины, основной социальной функции уголовного наказания не утратили своей актуальности в современный период, приобрели новое значение. 2. Участники круглого стола сделали предложения и отметили: 1) без правильно построенной и эффективно проводимой уголовной политики невозможны успехи в противодействии преступности; 2) наказание не является главным средством борьбы с преступностью, тем не менее, оно является не только важным, но и необходимым средством борьбы с преступностью. От правильного применения наказания во многом зависит эффективность противодействия уголовным правонарушениям; 3) с целью восстановления социальной справедливости предлагается внести изменения и дополнения в редакцию ст. 40 УК Республики Казахстан (виды наказаний); 4) уголовно-исполнительное законодательство должно эффективно обеспечивать реализацию основных целей наказания, создавать благоприятные условия для исправления осужденных, их перевоспитания и недопущения совершения ими новых преступлений; 5) для реализации основных целей наказания предлагается принять Концепцию развития уголовно-исполнительной политики Казахстана, создавая благоприятные условия для исправления осужденных, их перевоспитания и недопущения совершения ими новых преступлений. Ключевые слова: уголовная политика, криминология, преступление, преступность, предупреждение, уголовный закон, гуманизация, справедливость, права человека, уголовная ответственность, наказание.

Калишева Ж.Г. Қазақстанның 2030 жылға дейінгі қылмыстық саясаты: жаңа көзқарас және перспективалар (заң ғылымдарының докторы, профессор Ұ.С. Жекебаевтың 95-жылдығына арналған дөңгелек үстел). Мақала ақпараттық сипатқа ие және заң ғылымының патриархы, қылмыстық құқықтың классигі, аңыз адам, қылмыстық құқық пен криминологияның көрнекті тұлғаларының бірі саналатын ғалым Ұзыке Сикүнбайұлы Жекебаевтың ғылыми мұрасының негізгі идеяларын баяндайды. Ұ.С. Жекебаевтың ғылыми мұрасына берілген жоғары баға Қазақстанда криминологияның ғылыми мектебін және қылмысқа қарсы іс-қимыл саласындағы социологиялық бағытты құруда жатыр. М.С. Нәрікбаев атындағы КАЗГЮУ Университетінің профессоры, заң ғылымдарының докторы Ұ.С. Жекебаевтың 95-жылдығына арналған дөңгелек үстелге қатысушылардың баяндамаларында «Қазақстанның 2030 жылға дейінгі қылмыстық саясаты: жаңа көзқарас пен перспективалар» атты маңызды тақырып қаралды, профессор Ұ.С. Жекебаевтың қылмыстылық туралы ғылымның жүйелік әдіснамасын дамытуға қосқан үлесі аталып, қазіргі жағдайдағы Қазақстан Республикасының қылмыстық саясатының мазмұны мен бағыттары бойынша ұсыныстар айтылды. Мақалада қылмыстық саясат шынайы болмысты дәлме-дәл бейнелеуге және қылмыстық құқықтың заңдылық және әділеттік, барлығының заң алдындағы теңдігі, жауаптылық пен жазаның бұлтартпастығы сияқты негізгі қағидаттарын іске асыруды қамтамасыз етуге, сонымен қатар қылмыстылықпен күрестің тиімді құралы болуға тиіс екендігі атап өтілген. Мақаланың мақсаты профессор Ұ.С. Жекебаевтың материалдық және іс жүргізу құқығы, криминология мәселелері бойынша ғылыми мұрасының негізгі идеяларының дөңгелек үстел отырысында талқылануын баяндау және Қазақстан Республикасының қазіргі қылмыстық саясатының мазмұны мен негізгі бағыттарын айқындау кезінде Ғалымның ғылыми әлеуетін пайдалану болып табылады. Мақаланың ғылыми жаңалығы әлеуметтік ғылымдар тоғысындағы пәнаралық әдіс негізінде қылмыстық саясаттың мазмұнына кешенді көзқараспен анықталады. Мақаланы жазу барысында заң ғылымдарының докторы, профессор Ұ.С. Жекебаевтың ғылыми еңбектері, белгілі қазақстандық және ресейлік ғалымдардың зерттеулері, БҰҰ-ның 2003 жылғы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы, Қазақстан Республикасының құқықтық саясатының 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы, құқық қолдану тәжірибесі және Қазақстан Республикасының ұлттық қылмыстық заңнамасы пайдаланылды. Мақала жазу кезінде жалпы ғылыми және жеке ғылыми зерттеу әдістері қолданылды. Зерттеу пәнін қылмыстық саясат, оның мазмұны және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасы мәселелері бойынша дөңгелек үстелге қатысушылардың ғылыми баяндамалары құрады. Қорытындылар: 1. Профессор Ұ.С. Жекебаевтың ғылыми идеяларын халықаралық деңгейде кеңінен тану оның еңбектеріне, олардың криминологиялық ғылымды дамытудағы орны мен рөліне берілген объективті баға болып табылады. Ұ.С. Жекебаевтың заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығын белгілеу қажеттігі, кінәні мойындау туралы мәмілелерді заңдастыру, қылмыстық жазаның негізгі әлеуметтік функциясы туралы зерттеулері қазіргі кезеңде өз өзектілігін жоғалтқан жоқ, жаңа мәнге ие болды. 2. Дөңгелек үстелге қатысушылар өз ұсыныстарын айтып, келесілерді атап өтті: 1) дұрыс құрылған және тиімді жүзеге асырылатын қылмыстық саясатсыз қылмыстылыққа қарсы іс-қимылда табысқа жету мүмкін емес; 2) жаза – қылмыстылықпен күрестің басты құралы емес, соған қарамастан, ол қылмыстылықпен күрестің маңызды ғана емес, сонымен қатар қажетті құралы болып табылады. Қылмыстық құқық бұзушылықтармен күрестің тиімділігі көбінесе жазаның дұрыс қолданылуына тәуелді; 3) әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру мақсатында Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 40-бабының (жаза түрлерінің) редакциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу ұсынылады; 4) қылмыстық-атқару заңнамасы жазаның негізгі мақсаттарын іске асыруды тиімді қамтамасыз етуі, сотталғандарды түзеу, оларды қайта тәрбиелеу және жаңа қылмыстар жасауының алдын алу үшін қолайлы жағдайлар туғызуы тиіс; 5) жазаның негізгі мақсаттарын іске асыру мақсатында сотталғандарды түзеу, оларды қайта тәрбиелеу және жаңа қылмыстар жасауына жол бермеу үшін қолайлы жағдайлар жасау арқылы Қазақстанның қылмыстық-атқару саясатын дамыту тұжырымдамасын қабылдау ұсынылады. Тірек сөздер: қылмыстық саясат, криминология, қылмыс, қылмыстылық, алдын алу, қылмыстық заң, ізгіліктендіру, әділдік, адам құқықтары, қылмыстық жауаптылық, жаза.

Kalisheva Zh.G. Criminal policy of Kazakhstan until 2030: a new look and perspectives (round table dedicated to the 95th anniversary of Doctor of Law, Professor U.S. Dzhekebayev). The article is of informational character and sets out the main ideas of the scientific legacy of U.S. Dzhekebayev – a scholar who is the patriarch of our jurisprudence, a classic of criminal law, a man of legend, one of the luminaries of criminal law and criminology. High appreciation of the scientific legacy of U.S. Dzhekebayev is to create a scientific school of criminology in Kazakhstan and a sociological direction in the field of fighting crime. In the reports of the participants of the round table dedicated to the 95th anniversary of Doctor of Law, Professor of M.S. Narikbaev KAZGUU University U.S. Dzhekebayev, the important topic “Criminal policy of Kazakhstan until 2030: a new look and prospects” was considered, the contribution of Professor U.S. Dzhekebayev in the development of the system methodology of the science of crime was noted, proposals were made on the content and directions of the criminal policy of the Republic of Kazakhstan in modern conditions. The article notes that criminal policy should adequately reflect the existing realities and ensure the implementation of the basic principles of criminal law, such as legality and justice, equality of all before the law, the inevitability of responsibility and punishment, and also act as an effective tool in the fight against crime. The purpose of the article is to present the discussion at the round table meeting of the main ideas of the scientific legacy of Professor U.S. Dzhekebayev on the issues of substantive and procedural law and criminology, and the use of the scientific potential of the Scholar with the content and main directions of the modern criminal policy of the Republic of Kazakhstan. The scientific novelty of the article is determined by a comprehensive approach to the content of criminal policy based on an interdisciplinary approach at the intersection of social sciences. During the research the scientific works of Doctor of Law, Professor U.S. Dzhekebayev, studies of well-known Kazakhstani and Russian academics, the 2003 UN Convention against Corruption, the Concept of Legal Policy of the Republic of Kazakhstan until 2030, law enforcement practice and domestic criminal legislation of the Republic of Kazakhstan. When writing the article, general scientific and private scientific methods of research were used. The subject of the review was the scientific reports of the participants on the issues of criminal policy, its content and issues of improving the criminal legislation of the Republic of Kazakhstan. Conclusions: 1. Wide international recognition of the scientific ideas of Professor U.S. Dzhekebayev is an objective assessment of his works, their place and role in the development of criminology. Research by Dzhekebayev U.S. about the need to establish the criminal liability of legal persons, the legalization of plea bargains, the main social function of criminal punishment have not lost their relevance in the modern period, and have acquired a new meaning. 2. The participants of the round table made suggestions and noted that: 1) without a properly constructed and effectively implemented criminal policy, success in fighting the crime is impossible; 2) punishment is not the main means of fighting the crime, however, it is not only an important, but also a necessary means of fighting the crime. The effectiveness of fighting criminal offenses largely depends on the correct application of punishment; 3) in order to restore social justice, it is proposed to make changes and additions to the wording of Art. 40 of the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan (types of punishment); 4) penitentiary legislation should effectively ensure the implementation of the main goals of punishment, create favorable conditions for the correction of convicts, their re-education and prevention of them committing new crimes; 5) in order to implement the main goals of punishment, it is proposed to adopt the Concept for the development of the penitentiary policy of Kazakhstan, creating favorable conditions for the correction of convicts, their re-education and preventing them from committing new crimes. Keywords: criminal policy, criminology, crime, criminality, prevention, criminal law, humanization, justice, human rights, criminal liability, punishment.

Читать статью

(asbjorn.melkevik@queensu.ca; bjarne.melkevik@fd.laval.ca)
Статья и аннотация на английском языке – О. Мелкевик, Б. Мелкевик; перевод с английского на русский язык – С.В. Саяпин, Dr. iur., PhD, ассоциированный профессор, ассоциированный декан Школы права Университета КИМЭП (Алматы, Казахстан), email: s.sayapin@kimep.kz
Актуальность настоящего исследования заключается в наблюдаемых нами радикальных переменах в современном правовом понимании достоинства. То, что человека следует уважать в силу его существования, является краеугольным камнем нашего современного общества, закрепленным в наших законах и конституциях. Однако идея достоинства может трактоваться принципиально по-разному. В связи с этим предметом данного исследования выступают две такие теории достоинства, а именно «теория достоинства, обусловленная свободой воли», связанная с Иммануилом Кантом, и «теория достоинства, обусловленная благополучием», которую недавно отстаивал Алан Гевирт. Целью работы является изучение вышеназванных концепций достоинства для переосмысления роли последнего в праве. В рамках исследования были использованы такие методы научного познания, как анализ, синтез, а также сравнительный метод. По результатам исследования мы пришли к выводу о том, что современный переход от теории достоинства Канта к теории достоинства Гевирта проблематичен, во-первых, потому что он является выражением упадка свободы воли в наших правовых системах, а, во-вторых, потому что теория достоинства, обусловленная благополучием, часто обрекает на поражение саму себя. Соответственно, в статье утверждается, что мы должны вернуться к теории достоинства, обусловленной свободой воли. Используя антиномистическое толкование теории Канта, мы утверждаем, что рациональные люди должны быть сами себе законодателями, и что, следовательно, объем законодательной деятельности должен быть ограничен соображениями достоинства. Ключевые слова: достоинство; философия права; право; Иммануил Кант; Алан Гевирт; свобода воли; автономия воли; антиномизм; права человека; принцип права.

Мелкевик О., Мелкевик Б. Қадір-қасиеттің екі тұжырымдамасы: құқықтағы ерік бостандығының құлдырауы туралы. Бұл зерттеудің өзектілігі қадір-қасиетті құқықтық түйсінудегі қазіргі кезде біз көріп отырған түбегейлі өзгерістерден көрінеді. Адамды оның бар болғаны үшін құрметтеу керектігі біздің заңдарымыз бен конституцияларымызда бекітілген заманауи қоғамымыздың негізі болып табылады. Алайда, қадір-қасиет идеясын принципиалдық тұрғыдан түрліше түсіндіруге болады. Осыған орай осы зерттеудің пәнін қадір-қасиеттің екі теориясы, атап айтқанда, Иммануил Кантпен байланысты «ерік бостандығымен айқындалатын қадір-қасиет теориясы» және жақында Алан Гевирт қорғаған «әл-ауқатпен айқындалатын қадір-қасиет теориясы» құрап отыр. Жұмыстың мақсаты жоғарыда аталған қадір-қасиет тұжырымдамаларын зерттеу және соның негізінде соңғының құқықтағы рөлін қайта қарау болып табылады. Зерттеу аясында талдау, синтездеу, сондай-ақ салыстырмалы әдіс сияқты ғылыми таным әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижелері бойынша біз Канттың қадірқасиет теориясынан Гевирттің қадір-қасиет теориясына қазіргі заманғы көшу проблемалы деген қорытындыға келдік, біріншіден, өйткені ол біздің құқықтық жүйелеріміздегі ерік бостандығының құлдырауының көрінісі болып табылады, ал, екіншіден, себебі әл-ауқатпен айқындалатын қадір-қасиет теориясы көбінесе өзінөзі жеңіліске душар етеді. Тиісінше, мақалада біз ерік бостандығымен айқындалатын қадір-қасиет теориясына қайта оралуымыз керек деп тұжырымдаймыз. Кант теориясының антиномистік түсіндірмесін қолдана отырып, біз ұтымды адамдар өздеріне өздері заң шығарушылар болуы керек, сондықтан заң шығару қызметінің көлемі қадір-қасиет тұрғысынан шектелуі керек деп ой қорытамыз. Тірек сөздер: қадір-қасиет; құқық философиясы; Иммануил Кант; Алан Гевирт; ерік бостандығы; ерік автономиясы; антиномизм; адам құқықтары; құқық қағидаты.

Melkevik Å., Melkevik B. Two concepts of dignity: on the decay of agency in law. The relevance of this study lies in the radical changes we observe in the modern legal understanding of dignity. That man should be respected by virtue of his existence is the cornerstone of our modern society, enshrined in our laws and constitutions. However, the idea of dignity can be interpreted in fundamentally different ways. In this connection, the subject of this study is two such theories of dignity, namely the “free will theory of dignity” associated with Immanuel Kant, and the “well-being theory of dignity” recently advocated by Alan Gewirth. The aim of the work is to study the above concepts of dignity in order to rethink the role of the latter in law. Within the framework of the study, such methods of scientific knowledge as analysis, synthesis, as well as a comparative method were used. Based on the results of the study, we came to the conclusion that the modern transition from Kant’s theory of dignity to Gewirth’s theory of dignity is problematic, firstly, because it is an expression of the decline of free will in our legal systems, and, secondly, because the theory of dignity conditioned by well-being often dooms itself to defeat. Accordingly, the article argues that we must return to the free will theory of dignity. Using an antinomian interpretation of Kant’s theory, we argue that rational people must be their own legislators, and that, consequently, the scope of legislative activity must be limited by considerations of dignity. Keywords: dignity; philosophy of law; right; Immanuel Kant; Alan Gewirth; free will; autonomy of will; antinomianism; human rights; principle of law.

Читать статью