Государственно-правовые взгляды Ж. Досмухамедова сформировались под влиянием идей представителей казахской интеллигенции, либерального течения российской общественно-политической мысли XIX – начала XX вв., а также прогрессивных взглядов некоторых западных мыслителей. Определены основные этапы становления и развития политико-правовых взглядов Ж. Досмухамедова. Раскрыты его идеи о государстве и праве, общетеоретические подходы к проблемам власти и управления. Отмечена роль Ж. Досмухамедова в пропаганде идей парламентаризма и демократии, гражданского общества, свободы личности и построения правового государства в истории Казахстана, а также его роль как профессионального юриста в формировании правовой концепции партии «Алаш» и правительства «Алаш-Орда». Ключевые слова: государство, политика, право, автономия, республика, правовое государство, гражданское общество, казахское обычное право, законность, тюркские народы.
Забих Ш. А. Жаһанша Досмұхамедовтың саяси-құқықтық көзқарастарының қалыптасуы мен дамуы. Ж. Досмұхамедовтің мемлекеттік және құқықтық көзқарастары қазақ зиялылары мен XIX ғ.- ХХ ғ. басындағы ресейлік қоғамдық-саяси ойлардың либералдық ағымы өкілдерінің идеясының ықпалымен қалыптасты. Мақалада Ж. Досмұхамедовтің мемлекеттік-құқықтық көзқарастарының қалыптасуы мен дамуының басты кезеңдері анықталған. Оның мемлекет пен құқық туралы идеялары, билік пен басқару мәселелеріне қатысты жалпы теориялық көзқарасы ашып көрсетілген. Ж. Досмұхамедовтің парламентаризм мен демократияны, азаматтық қоғамды, жеке тұлғаның бостандығымен Қазақстан тарихында құқықтық мемлекет құру идеяларын насихаттаудағы рөлі, сондай-ақ «Алаш» саяси партиясы мен «Алаш-Орда» үкіметінің құқықтық тұжырымдамасын қалыптастыруда кәсіби заңгер ретіндегі жетекші рөлі атап көрсетіледі. Түйінді сөздер: мемлекет, саясат, құқық, автономия, республика, құқықтық мемлекет, азаматтық қоғам, қазақ әдет-ғұрып заңы, заңдылық, түркі халықтары.
Zabikh Sh. The formation and evolution of the political and legal views Zhahanshi Dosmukhamedov. The political-legal idea of Kazakhstan, outlooks of representatives of  Russian liberal course of second half XIX – first half of XX centuries and as well as ideas of American thinkers have influenced on the formation of state and legal sights of Z. Dosmukhamedov. The determination of basic stages of becoming and development of state –legal sights of Z. Dosmukhamedov. The opening of Z. Dosmukhamedov’s idea concerning development of civil society, democratic legal state where rights and freedom of individual people are recognized by higher value. The determination of leading role of Z. Dosmukhamedov as lawyer in the formation of conception of political party “ Alash”, government “ Alash-Orda” and Kazakh statehood. Keywords: state, policy, law, autonomy, republic, legal state, civil society, kazakh customary law, legality, turkish peoples.
Читать статью